ỦY BAN THƯỜNG VỤ QUỐC HỘI -------	CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ---------------
Số: 958/BC-UBTVQH13	Hà Nội, ngày 16 tháng 10 năm 2015

 

BÁO CÁO

KẾT QUẢ GIÁM SÁT VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH, PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI TẠI CÁC NÔNG, LÂM TRƯỜNG QUỐC DOANH GIAI ĐOẠN 2004 - 2014

Kính gửi: Các vị Đại biểu Quốc hội

Thực hiện Nghị quyết số 74/2014/QH13 ngày 24/6/2014 của Quốc hội về Chương trình giám sát năm 2015 và Nghị quyết số 820/NQ-UBTVQH13 ngày 17/10/2014 về thành lập Đoàn giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý và sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường quốc doanh giai đoạn 2004 - 2014”, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo Đoàn giám sát triển khai, thực hiện các hoạt động:

Đoàn giám sát xây dựng đề cương báo cáo với các nội dung, yêu cầu cụ thể, gửi tới Chính phủ, các Bộ ngành, các Tập đoàn, Tổng công ty Nhà nước và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Ủy ban thường vụ Quốc hội và Đoàn giám sát đã tổ chức các buổi làm việc, xem xét các báo cáo của Chính phủ, các Bộ, ngành, các Tập đoàn, Tổng công ty và Binh đoàn 15 (thuộc Bộ Quốc phòng)1. Đoàn giám sát trực tiếp làm việc tại 27 huyện, 16 nông trường, 10 lâm trường, 06 ban quản lý rừng thuộc 20 tỉnh, thành phố; tổ chức 02 cuộc hội thảo tại thành phố Yên Bái - tỉnh Yên Bái (về thực trạng và giải pháp quản lý, sử dụng đất lâm nghiệp) và tại thành phố Buôn Ma Thuột - tỉnh Đắk Lắk (về thực trạng và giải pháp quản lý, sử dụng đất nông nghiệp) (chi tiết xem phụ lục 1).

Đoàn giám sát làm việc (lần thứ 2) với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính, để làm rõ một số nội dung, số liệu và trách nhiệm quản lý nhà nước về đất đai, đánh giá hiệu quả quản lý, sử dụng đất đai của các cơ quan Trung ương, địa phương, các nông, lâm trường, đơn vị được Nhà nước giao đất.

Ngày 27/8/2015, Ủy ban thường vụ Quốc hội và Đoàn giám sát đã tổ chức phiên giải trình, nghe Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, lãnh đạo Bộ Tài chính, Thanh tra Chính phủ, giải trình, làm rõ trách nhiệm quản lý nhà nước về chỉ đạo, thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai; hiệu quả quản lý, sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường, công ty nông, lâm nghiệp và ban quản lý rừng giai đoạn 2004 - 2014. Phiên giải trình được phát thanh, truyền hình trực tiếp trong một ngày tại các kênh phát thanh, truyền hình quốc gia và kênh truyền hình Quốc hội; thu hút được sự quan tâm của đông đảo cử tri cả nước2. Tại phiên họp lần thứ 41 (ngày 22/9/2015) các thành viên Ủy ban thường vụ Quốc hội đã góp ý, hoàn thiện báo cáo giám sát.

Tại kỳ họp thứ 10 (khóa XIII), Ủy ban thường vụ Quốc hội xin báo cáo trước Quốc hội kết quả giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý và sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường quốc doanh giai đoạn 2004 - 2014”:

Phần thứ nhất

QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH , PHÁT TRIỂN VÀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH, PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI TẠI CÁC NÔNG, LÂM TRƯỜNG GIAI ĐOẠN TRƯỚC NĂM 2004

I. Quá trình hình thành, phát triển của nông, lâm trường quốc doanh

Sự hình thành của các nông, lâm trường quốc doanh được đánh dấu từ sau hòa bình lập lại ở Miền Bắc - năm 1955. Với lịch sử 60 năm hình thành, phát triển, các nông, lâm trường quốc doanh đã có những đóng góp tích cực vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết việc làm, cải thiện đời sống cho đồng bào dân tộc, ổn định chính trị, bảo đảm trật tự an toàn xã hội trên địa bàn khu vực nông thôn, miền núi. Nhiều nông, lâm trường quốc doanh đã trở thành nòng cốt phát triển một số ngành hàng nông, lâm sản quan trọng; tạo điều kiện để hình thành và phát triển vùng sản xuất nguyên liệu tập trung, tạo thuận lợi cho xây dựng cơ sở chế biến nông, lâm sản. Một số nông, lâm trường quốc doanh đã làm tốt vai trò trung tâm kinh tế - kỹ thuật, ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ, cung cấp giống cây trồng, vật nuôi, dịch vụ kỹ thuật và tiêu thụ, chế biến nông, lâm sản cho nhân dân trong vùng; thực hiện sản xuất kinh doanh tổng hợp, gắn sản xuất với chế biến và thị trường tiêu thụ nông, lâm sản đạt hiệu quả kinh tế cao, tạo được một số mô hình mới về công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Các nông, lâm trường quốc doanh đã có những đóng góp tích cực trong xây dựng cơ sở hạ tầng, hình thành các thị trấn, thị tứ, trung tâm kinh tế - xã hội, góp phần làm thay đổi diện mạo khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, vùng đồng bào dân tộc.

Quá trình phát triển của nông, lâm trường quốc doanh trải qua nhiều giai đoạn, gắn với các nhiệm vụ, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Giai đoạn 1955-1975, nhiệm vụ chủ yếu của nông, lâm trường là khai hoang, phục hóa đất đai, trồng rừng và phát triển kinh tế theo mô hình tập trung, tập thể3. Giai đoạn 1976-1986, là thời kỳ phát triển mạnh mẽ cả về quy mô và số lượng. Nông, lâm trường quốc doanh được hình thành, phân bố rộng khắp cả nước, với 870 đơn vị4. Nhà nước giao cho các nông, lâm trường quản lý 7,5 triệu ha đất, bằng 23,2% diện tích tự nhiên của cả nước (trong đó 457 nông trường với 1,2 triệu ha; 413 lâm trường với 6,3 triệu ha). Giai đoạn 1987- 2003, các nông, lâm trường quốc doanh thực hiện đăng ký, sắp xếp, đổi mới nội dung, phương thức hoạt động theo Nghị định 388/1991/HĐBT. Từ 869 đơn vị (457 nông trường, 412 lâm trường), sắp xếp lại còn 672 đơn vị (314 nông trường, 368 lâm trường).

Giai đoạn 2004 - 2014, là giai đoạn thực hiện Nghị quyết 28/NQ-TW của Bộ Chính trị về tiếp tục sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường quốc doanh. Năm 2005, cả nước có 444 nông, lâm trường (186 nông trường, 256 lâm trường và 02 trung tâm nông - lâm nghiệp). Đến cuối năm 2012, còn 387 nông, lâm trường (145 nông trường, 151 lâm trường, 91 ban quản lý rừng), giải thể 38 đơn vị. Đến tháng 12 năm 2012, tính cả 266 đơn vị, tổ chức không thuộc diện thực hiện sắp xếp theo Nghị quyết 28-NQ/TW, cả nước có 653 doanh nghiệp nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng, vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên (200 công ty nông nghiệp, 164 công ty lâm nghiệp, 210 ban quản lý rừng, 79 vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên), được Nhà nước giao quản lý, sử dụng 7.996.467 ha đất.

Thực hiện Nghị quyết 30-NQ/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp, đến tháng 12 năm 2014, các công ty nông, lâm nghiệp đã bàn giao về cho địa phương 80.468 ha, tổng diện tích đất do các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng, vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên quản lý còn 7.916.366 ha. Theo phương án sản xuất, dự kiến các công ty nông, lâm nghiệp sẽ bàn giao cho địa phương từ 15 - 20% diện tích đất hiện đang quản lý và sử dụng.

II. Tình hình quản lý, sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường quốc doanh trước năm 2004

1. Việc đo đạc, cắm mốc, lập bản đồ, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

Trước năm 2004, có 40/53 tỉnh, thành phố thực hiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các nông trường, diện tích 311.392 ha (bằng 48,9% diện tích đất nông trường quản lý); có 28/47 tỉnh, thành phố cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các lâm trường, diện tích 1.250.369 ha (bằng 25% diện tích đất lâm trường quản lý). Hồ sơ, tài liệu bản đồ đất đai đều do các nông, lâm trường tự quản lý.

2. Thực hiện giao đất, cho thuê đất

Theo quy định của pháp luật, trước năm 2004, đất đai giao cho các nông, lâm trường đều thuộc hình thức Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất.

Do nhiều nguyên nhân, trong một thời gian dài trước 2004, đất đai do các nông, lâm trường quốc doanh quản lý, sử dụng chủ yếu được giao trên bản đồ, không thực hiện đo đạc, cắm mốc, xác định ranh giới cụ thể trên thực địa. Vì vậy việc quản lý, sử dụng đất, giao đất của chủ đất (các nông, lâm trường) cũng không cụ thể; căn cứ để quản lý, giao đất là các bản đồ có độ chính xác thấp, hồ sơ giấy tờ cũ, không được hiệu chỉnh. Hồ sơ giao đất, cho thuê đất chủ yếu được lập và ban hành kèm theo các quyết định thành lập nông, lâm trường; do các nông, lâm trường tự quản lý, ít được giao nộp cho các cơ quan quản lý đất đai theo quy định.

3. Tình hình vi phạm và giải quyết tranh chấp, lấn chiếm đất đai

Trước năm 2004, tình trạng tranh chấp, lấn chiếm đất đai của các nông, lâm trường diễn ra khá phổ biến. Theo báo cáo của Chính phủ, có 39/53 tỉnh, thành phố có các nông, lâm trường bị lấn chiếm đất đai, với diện tích 297.678ha (đất nông trường 33.309 ha, đất lâm trường 264.369 ha); tại 24/53 tỉnh, thành phố có tranh chấp đất đai tại các nông, lâm trường, với diện tích 61.038 ha (đất nông trường 2.238 ha, đất lâm trường 58.800 ha)5 (chi tiết tại phụ lục 6).

4. Kết quả thu hồi đất của các nông, lâm trường, giải quyết đất ở, đất sản xuất cho các hộ trên địa bàn nông, lâm trường quản lý

Quá trình rà soát, sắp xếp lại doanh nghiệp, đã có 187 nông, lâm trường bàn giao đất cho địa phương quản lý, diện tích 148.292 ha. Riêng các lâm trường, giai đoạn 1991 - 2000, có 232 đơn vị thuộc 47 tỉnh, thành phố đã giao 1.262.732 ha đất lâm nghiệp cho địa phương quản lý.

5. Kết quả sử dụng đất cho mục đích sản xuất, kinh doanh

Tính đến năm 2000, diện tích đưa vào khai thác sử dụng của các nông trường là 545.995 ha (chiếm 85,8% diện tích đất được giao quản lý); các lâm trường đã đưa vào sản xuất 4.425.792 ha / 5.000.794 ha6.

Phần thứ hai

TÌNH HÌNH TỔ CHỨC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH, PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI TẠI CÁC NÔNG, LÂM TRƯỜNG QUỐC DOANH GIAI ĐOẠN 2004 - 2014

I. Chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước về quản lý, sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường

1. Chủ trương, chính sách của Đảng

Thực hiện Nghị quyết Trung ương 5, khóa IX và Nghị quyết các Đại hội Đảng toàn quốc khóa IX, X, XI về chủ trương thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, các nông, lâm trường quốc doanh đã được sắp xếp, tổ chức lại thành các công ty nông, lâm nghiệp và ban quản lý rừng theo hướng đổi mới hình thức quản trị doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả sử dụng cơ sở vật chất, kỹ thuật, hiệu quả sử dụng bền vững tài nguyên đất đai, tài nguyên rừng, vườn cây lâu năm; hình thành các vùng sản xuất nông, lâm nghiệp sản xuất hàng hóa tập trung, chuyên canh, thâm canh quy mô lớn, gắn chế biến với thị trường tiêu thụ; nâng cao hiệu quả sản xuất và sức cạnh tranh; tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho người lao động, bảo vệ môi trường sinh thái và góp phần xoá đói, giảm nghèo...

Trong hơn 10 năm (2003-2014), thực hiện chủ trương đẩy mạnh việc tiếp tục sắp xếp đổi mới, phát triển nông, lâm trường quốc doanh, Bộ Chính trị đã ban hành các Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 16/6/2003 và Nghị quyết số 30-NQ/TW ngày 12/3/2014 về tiếp tục sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của các công ty nông, lâm nghiệp7.

2. Chính sách, pháp luật của Nhà nước

Liên quan đến chính sách quản lý, sử dụng đất đai của các nông, lâm trường qua nhiều thời kỳ, đã có các văn bản Luật được Quốc hội ban hành:

- Thời kỳ thi hành Luật Đất đai (năm 1987), quy định Nhà nước giao đất cho các nông, lâm trường; các nông, lâm trường có quyền giao lại một phần diện tích đất nông, lâm nghiệp cho các hộ thành viên làm kinh tế gia đình.

- Thời kỳ thi hành Luật Đất đai (năm 1993), quy định Nhà nước giao đất nông, lâm nghiệp cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân sử dụng lâu dài và cho phép giao khoán đất sử dụng vào mục đích sản xuất nông, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản trong các doanh nghiệp nhà nước. Nhà nước thực hiện chuyển giao nông, lâm trường về cho địa phương quản lý.

- Thời kỳ thi hành Luật Đất đai (năm 2003), là giai đoạn xác định rõ quyền và nghĩa vụ của tổ chức sử dụng đất nông, lâm nghiệp. Nhà nước thực hiện giao đất, cho thuê đất đối với nông, lâm trường (trong đó có cơ chế giao đất không thu tiền; giao đất có thời hạn, giao đất có thu tiền sử dụng đất; cho thuê đất trả tiền hàng năm và quy định việc lập hồ sơ địa chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho nông, lâm trường; quy định việc giải quyết đất ở, đất sản xuất cho các hộ gia đình, cá nhân là cán bộ, công nhân viên các công ty nông, lâm nghiệp.

- Thời kỳ thi hành Luật Đất đai (năm 2013), là giai đoạn các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng phải thực hiện các yêu cầu quản lý chặt chẽ, hiệu quả tài nguyên đất đai gắn liền nhiệm vụ tiếp tục sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng.

Ngoài ra, còn phải thực hiện các quy định có liên quan tại luật Bảo vệ và phát triển rừng (năm 2004), Luật thuế thu nhập doanh nghiệp (năm 2008), Luật Thuế tài nguyên (năm 2009), Luật Doanh nghiệp (năm 2014), Luật quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp (năm 2014)...

3. Văn bản chỉ đạo, tổ chức thực hiện của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành và địa phương (chi tiết tại phụ lục 2)

- Chính phủ đã ban hành 18 Nghị định hướng dẫn thi hành luật, chính sách tài chính đất đai, sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường quốc doanh, giao khoán đất nông, lâm nghiệp, bảo vệ, phát triển rừng và nuôi trồng thủy sản...

- Thủ tướng Chính phủ ban hành 12 Quyết định, 02 Chỉ thị và nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai, về sản xuất, kinh doanh tại các nông, lâm trường, công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng, khu bảo tồn, vườn quốc gia...

- Các Bộ, ngành Trung ương ban hành 20 Thông tư và nhiều văn bản hướng dẫn, triển khai thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước và chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về quản lý, sử dụng đất đai và sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường quốc doanh.

- Ban chỉ đạo sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường quốc doanh được thành lập ở Trung ương (do Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm Trưởng ban và các thành viên thuộc 10 Bộ, ngành); ở cấp tỉnh, thành phố (do Phó Chủ tịch UBND tỉnh làm Trưởng ban, thành viên là các sở ngành). Các Ban chỉ đạo đã tiến hành tập huấn, tuyên truyền chính sách, pháp luật và hướng dẫn thực hiện chính sách, pháp luật về đất đai cho cán bộ các cấp, lãnh đạo, cán bộ nghiệp vụ các nông, lâm trường và người lao động.

- Các địa phương đã xây dựng nhiều kế hoạch, chương trình, ban hành các cơ chế, chính sách của địa phương về thực hiện quản lý, sử dụng đất đai, sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường quốc doanh.

II. Tình hình, kết quả thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường

1. Kết quả thực hiện sắp xếp, đổi mới nông, lâm trường quốc doanh

1.1. Triển khai thực hiện Nghị định 118/CP:

Thực hiện sắp xếp, đổi mới nông, lâm trường quốc doanh theo Nghị định 118/CP, sẽ có 06 hình thức cho các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng: (1) Công ty 100% vốn nhà nước sản xuất kinh doanh; (2) Công ty 100% vốn nhà nước sản xuất và cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích; (3) Công ty cổ phần; (4) Công ty Trách nhiệm hữu hạn 2 thành viên trở lên: (5) Đơn vị sự nghiệp - Ban quản lý rừng, vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên; (6) Đơn vị phải giải thể.

Đối tượng thực hiện sắp xếp, đổi mới theo Nghị định 118/CP: Trước ngày Nghị định 118/CP có hiệu lực (01/2/2015) có 08 địa phương và đơn vị có công ty nông, lâm nghiệp đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt phương án sắp xếp, chuyển đổi phù hợp một trong các hình thức sắp xếp quy định tại điểm 2, Nghị định 118, đây là các đối tượng thuộc diện không phải sắp xếp lại8; còn 41 địa phương và đơn vị thuộc diện đối tượng phải xây dựng phương án sắp xếp, đổi mới, trình Chính phủ phê duyệt9.

Theo báo cáo của Bộ NNPTNT (cơ quan thường trực Ban chỉ đạo Trung ương về sắp xếp đổi mới nông, lâm trường): Tiến độ thực hiện việc lập hồ sơ, thẩm định phương án tổng thể sắp xếp, chuyển đổi các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng theo Nghị định 118/CP: Đã có 34/41 địa phương, đơn vị trực thuộc Trung ương hoàn thành việc xây dựng đề án, gửi lên Bộ chủ quản và Ban chỉ đạo Trung ương. Ban chỉ đạo đã thẩm định xong phương án tổng thể cho 31 địa phương, đơn vị; trình Thủ tướng Chính phủ 26 địa phương, đơn vị; Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt 05 địa phương, đơn vị (Quảng Ninh, Quảng Bình, Bình Định, Khánh Hòa, Sóc Trăng); còn 07 địa phương với 21 công ty chưa gửi hồ sơ thẩm định: Nam Định (02 công ty), Tuyên Quang (05 công ty), Bắc Giang (05 công ty), TP Hà Nội (01 công ty), Thừa Thiên Huế (04 công ty), TP Hồ Chí Minh (02 công ty), Ninh Thuận (02 công ty)10.

1.2. Kết quả thực hiện phương án sắp xếp, đổi mới

- Các nông trường, lâm trường đã tiến hành việc rà soát chức năng, nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, thực hiện việc sắp xếp, chuyển đổi thành các công ty nông nghiệp, công ty lâm nghiệp và ban quản lý rừng theo đề án được phê duyệt. Một số đơn vị sản xuất, kinh doanh thua lỗ kéo dài, hoặc có nhiều vi phạm về quản lý đất đai đã thực hiện các thủ tục giải thể theo quy định.

Từ 186 nông trường (năm 2005), sắp xếp lại còn 145 công ty nông nghiệp (năm 2012); trong đó 105 công ty chuyển đổi thành công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước làm chủ sở hữu, 37 công ty cổ phần, 02 công ty chuyển đổi, thành lập công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên, 01 công ty liên doanh (giảm 40 đơn vị, trong đó giải thể 22 đơn vị, hạ cấp 18 đơn vị).

Từ 256 lâm trường (năm 2005), đến năm 2012 sắp xếp, chuyển đổi còn 151 công ty trách nhiệm hữu hạn 1 thành viên thuộc sở hữu nhà nước (trong đó 138 đơn vị do tỉnh quản lý, 10 đơn vị do trung ương quản lý); 03 công ty cổ phần; thành lập mới 91 ban quản lý rừng (sau đó giảm còn 87 ban quản lý); giải thể 14 đơn vị (chi tiết tại phụ lục 7).

- Các công ty nông nghiệp, công ty lâm nghiệp, ban quản lý rừng đã rà soát, xác định nhu cầu quản lý đất đai, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất theo kế hoạch sản xuất, kinh doanh, dịch vụ (theo đề án được phê duyệt). Các công ty, ban quản lý từng bước triển khai thực hiện các phương án khai thác, sử dụng đất thông qua các hình thức tự tổ chức sản xuất, khoán sử dụng đất, liên doanh, liên kết11.

- Các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng đã tiến hành rà soát, làm rõ nhu cầu lao động, vốn để thực hiện phương án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ; đánh giá tình hình tài chính doanh nghiệp, cân đối thu, chi, các khoản nợ phải thu, phải trả. Trừ diện tích giữ lại để tổ chức sản xuất kinh doanh, làm dịch vụ, từng đơn vị đã rà soát, xác định cụ thể từng diện tích đất, giá trị vườn cây và cơ sở hạ tầng, làm các thủ tục bàn giao cho địa phương (đất chưa sử dụng, đất ở, đất sử dụng cho các mục đích công ích…)12.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính: Tổng giá trị tài sản của các công ty nông nghiệp là 39.773 tỷ đồng (trong đó tài sản của Tập đoàn Công nghiệp Cao su 32.326 tỷ đồng); vốn chủ sở hữu 23.170 tỷ đồng (riêng các công ty thuộc Tập đoàn Công nghiệp Cao su là 17.607 tỷ đồng, chiếm 86,09%, các công ty thuộc Tổng công ty Cà phê 1.776 tỷ đồng, chiếm 8,68%); vốn điều lệ 10.970 tỷ đồng. Bình quân, mỗi công ty nông nghiệp có giá trị tài sản 141 tỷ đồng; nếu tính cả đơn vị phụ thuộc, thì bình quân mỗi đơn vị có tài sản 90 tỷ đồng13.

Tổng giá trị tài sản các công ty lâm nghiệp là 3.905 tỷ đồng; các khoản phải thu là 529 tỷ đồng; các khoản nợ là 1.833 tỷ đồng; tổng doanh thu là 2.478 tỷ đồng; tổng lợi nhuận là 182 tỷ đồng; tổng nộp ngân sách nhà nước trong 10 năm (2004-2014) là 276 tỷ đồng.

Về lao động, sau sắp xếp số lao động giảm mạnh từ bộ máy quản lý đến người lao động trực tiếp. Đến 31/12/2000, số cán bộ, công nhân viên nông trường còn 173.932 người (cán bộ quản lý, nhân viên chiếm 10,8%, lao động phổ thông chiếm 89,2%). Số cán bộ, công nhân viên lâm trường 26.843 người, giảm 52,6% (cán bộ quản lý, nhân viên chiếm 25%, lao động phổ thông chiếm 75%)14.

- Theo báo cáo của Chính phủ, sau sắp xếp, phần lớn các công ty nông, lâm nghiệp hoạt động ổn định. Một số doanh nghiệp thực hiện thí điểm cổ phần hóa, đổi mới cơ chế quản lý, quản trị kinh doanh; chủ động trong sản xuất, kinh doanh, đa dạng hóa các nguồn vốn huy động, bảo toàn và phát triển vốn của Nhà nước; tăng cường đầu tư khoa học, kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, cải thiện thu nhập và điều kiện sống của người lao động15. Nhiều công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên lâm nghiệp đã tích cực lập quy hoạch sử dụng đất gắn với quy hoạch 3 loại rừng và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; bước đầu có chuyển biến tích cực trong sản xuất, cải thiện thu nhập của người lao động; nhất là các đơn vị có vùng nguyên liệu và thuận lợi về thị trường tiêu thụ sản phẩm.

2. Tình hình quản lí, sử dụng đất của các nông, lâm trường, công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng, giai đoạn 2004 - 2014

2.1. Hiện trạng sử dụng đất đai trước Nghị quyết 28-NQ/TW

Theo báo cáo của Chính phủ, thời điểm năm 2003, quỹ đất Nhà nước giao cho 682 nông, lâm trường quản lý là 7.996.467 ha16; trong đó đất nông nghiệp chiếm 95,9% tổng diện tích (bao gồm 638.936 ha đất sản xuất nông nghiệp, 6.980.183 ha đất lâm nghiệp, trong đó đất rừng sản xuất 2.418.773 ha, rừng phòng hộ 2.562.209 ha, rừng đặc dụng 1.999.237 ha); đất phi nông nghiệp 89.710 ha (chiếm 1,1%); đất chưa sử dụng 236.618 ha (chiếm 3,0%)17 (chi tiết tại phụ lục 9, 10 và 11).

Các nông, lâm trường quản lý, sử dụng đất đai dưới các hình thức: Tự tổ chức sản xuất (bao gồm cả diện tích giao khoán) 7.431.820 ha; liên doanh, liên kết 42.510 ha; góp vốn để sản xuất, kinh doanh 508 ha; cho thuê, cho mượn, chuyển nhượng trái pháp luật 14.629 ha; bị lấn chiếm, tranh chấp, chồng lấn chưa giải quyết xong 78.486 ha; chưa sử dụng, hoặc sử dụng vào các mục đích khác 428.515 ha.

Trong quá trình quản lý, sử dụng đất, diện tích đất của các nông, lâm trường cũng có những biến động không nhỏ, chủ yếu do thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế- xã hội của các địa phương (chi tiết tại phụ lục 3, 4, 5)18.

2.2. Hiện trạng sử dụng đất đai sau khi thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW

2.2.1. Hiện trạng quản lý, sử dụng đất

Theo báo cáo của Chính phủ (số 314/BC-CP, ngày 25/6/2015), cả nước có 642 nông, lâm trường, đã được Nhà nước giao đất, cho thuê đất với tổng diện tích 7.599.580 ha, chiếm 96% tổng diện tích đất đang sử dụng (thời điểm năm 2014)19.

Tổng diện tích đất các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng đã tiến hành rà soát, lập quy hoạch sử dụng khi triển khai thực hiện Nghị quyết 28 là 4.013.784 ha; trong đó 3.843.335 ha đất nông nghiệp (chiếm 95,8%); 74.082 ha đất phi nông nghiệp (chiếm 1,8%); 96.367 ha đất chưa sử dụng, chiếm 2,4% (chi tiết tại các phụ lục 8, 9, 11, 12)

2.2.2. Việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch, xây dựng phương án sử dụng đất

Quá trình xây dựng, thực hiện đề án sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường quốc doanh theo Nghị định 170/CP và Nghị định 200/CP của Chính phủ, các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng tiến hành rà soát quỹ đất, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất gắn với phương án sản xuất kinh doanh, phương án sử dụng lao động và phương án tài chính, hình thức tổ chức sản xuất kinh doanh của đơn vị.

Theo phương án tổ chức sản xuất kinh doanh của các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng có 3.730.755 ha sử dụng để tự tổ chức sản xuất (bao gồm cả diện tích giao khoán); 41.972 ha thực hiện liên doanh, liên kết với tổ chức khác; 508 ha sử dụng để góp vốn sản xuất, kinh doanh; 14.318 ha cho thuê, cho mượn; 73.900 ha chuyển nhượng trái pháp luật, bị lấn chiếm, có tranh chấp chưa giải quyết xong; 152.330 ha chưa sử dụng, hoặc sử dụng vào mục đích khác. Diện tích đất bàn giao cho địa phương quản lý 531.501 ha.

Tuy đã được Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố phê duyệt phương án tổ chức sản xuất, kinh doanh, phương án sử dụng đất, kế hoạch, yêu cầu thực hiện giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất của các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng sau chuyển đổi. Nhưng qua thực tế, Đoàn giám sát nhận thấy: Bản chất việc quản lý, sử dụng đất đai, các phương án, hình thức quản lý, sử dụng đất đai của các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng hầu như không thay đổi. Việc chuyển đổi mô hình công ty mới chỉ dừng lại trên đề án. Các công ty nông, lâm nghiệp mới chỉ chuyển đổi tên, chưa thực sự thực hiện đầy đủ trách nhiệm quản lý, sử dụng đất đai theo các quy định hiện hành của luật pháp và theo phương án quản lý, sử dụng đất tại các đề án đã được phê duyệt.

2.2.3. Công tác đo đạc bản đồ, xác định ranh giới, mốc giới sử dụng đất

Hiện cả nước có 447 tổ chức đang quản lý, sử dụng đất nông, lâm nghiệp (kể cả các đơn vị ngoài đối tượng phải sắp xếp theo Nghị quyết số 28-NQ/TW của Bộ Chính trị) đã được đo, vẽ bản đồ các loại trong các thời kỳ khác nhau với tổng diện tích 5.942.000 ha (chiếm 69,5% số tổ chức và 74,3% diện tích), trong đó có 62 tổ chức quản lý diện tích 558.949 ha đã có bản đồ giải thửa được đo vẽ trước năm 1993, đến nay hầu như không sử dụng được do đã biến động qua nhiều giai đoạn và không được chỉnh lý, bổ sung. Có 385 tổ chức quản lý diện tích 5.344.631 ha đã có bản đồ địa chính.

Theo báo cáo của Chính phủ, phần lớn các công ty nông, lâm nghiệp ở các địa phương chưa thực hiện việc rà soát, đo đạc xác định, cắm mốc giới đất đai để làm thủ tục thực hiện chính sách theo quy định của luật pháp về giao đất, thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (trừ các công ty nông, lâm nghiệp trên địa bàn các tỉnh Hà Tĩnh, Hòa Bình, Tuyên Quang).

Bản đồ địa chính được lập theo đơn vị hành chính cấp xã (theo quy định), không lập riêng cho từng công ty nông, lâm nghiệp, đất của các đơn vị chỉ mới được đo khoanh bao theo phạm vi diện tích giao cho các nông, lâm trường trước khi sắp xếp lại theo Nghị quyết 28-NQ/TW. Vì chưa thể hiện đầy đủ, chi tiết các loại đất, chưa rõ, chưa chính xác ranh giới sử dụng đất của các nông, lâm trường…nên sau khi sắp xếp lại, các đơn vị này vẫn không thể xác định mốc giới, phạm vi quản lý, sử dụng đất đai một cách chính xác.

Do thiếu bản đồ địa chính có độ chính xác theo đúng quy định chuyên ngành nên việc giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, xác định và thực hiện nghĩa vụ tài chính thực hiện chậm hoặc không thực hiện được; việc giải quyết các tranh chấp, xử lý các vi phạm chính sách, pháp luật về đất đai kéo dài, không thể dứt điểm.

2.2.4. Việc giao đất, cho thuê đất, thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai

Theo quy định của Luật đất đai: Các nông, lâm trường, công ty nông, lâm nghiệp và ban quản lý rừng thực hiện việc quản lý, sử dụng đất theo 03 hình thức: giao đất có thu tiền sử dụng đất, giao đất không thu tiền sử dụng đất và thuê đất. Các nông, lâm trường, ban quản lý rừng sau khi sắp xếp, chuyển đổi thành các công ty nông, lâm nghiệp, hoặc đơn vị sự nghiệp công ích được giao quản lý rừng phòng hộ sẽ được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất với thời hạn ổn định lâu dài. Các nông, lâm trường chuyển đổi thành doanh nghiệp khác sẽ phải chuyển sang hình thức Nhà nước cho thuê đất trả tiền hàng năm, hoặc giao đất có thu tiền sử dụng đất.

Tại Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị đã quy định rất rõ yêu cầu đổi mới cơ chế quản lý, sử dụng đất: Nông, lâm trường có chức năng, nhiệm vụ sản xuất kinh doanh là chính thì chuyển sang thuê đất của Nhà nước và được hưởng chính sách khuyến khích đầu tư trong nước. Nông, lâm trường chuyển sang đơn vị sự nghiệp có thu thì được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất. Đối với diện tích đất các nông, lâm trường đã giao khoán đến hộ công nhân và người lao động, nếu thực hiện đúng hợp đồng, sử dụng đúng mục đích, phù hợp quy hoạch thì hộ nhận khoán được tiếp tục sử dụng đất theo hợp đồng đã ký kết và có điều chỉnh, bổ sung phù hợp trách nhiệm quản lý đất của nông, lâm trường. Những diện tích khoán trắng cho người nhận khoán (thực chất là cho thuê đất) thì phải thu hồi để chuyển sang hình thức giao đất, cho thuê đất theo quy định của pháp luật.

Qua báo cáo của Chính phủ, đến năm 2014, với 653 nông, lâm trường đang quản lý, sử dụng 7.916.366 ha đất, Nhà nước đã thực hiện thủ tục giao đất cho 642 đơn vị, diện tích 7.599.580 ha với các hình thức giao đất không thu tiền sử dụng đất, giao đất có thu tiền sử dụng đất và cho thuê đất. Trong đó, giao đất có thu tiền sử dụng đất cho 04 đơn vị với diện tích 2.029 ha, cho thuê đất đối với 112 đơn vị với diện tích 472,709 ha, giao đất không thu tiền sử dụng đất đối với 526 đơn vị với diện tích 7.124.842 ha.

Trong tổng số 7.124.842 ha đất đã được giao theo hình thức không thu tiền sử dụng đất có 5.143.653 ha thuộc 284 ban quản lý rừng, vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên tiếp tục thuộc diện giao đất không thu tiền sử dụng đất; còn lại 1.981.189 ha thuộc 242 đơn vị thuộc diện phải chuyển đổi sang hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất hoặc thuê đất nhưng chưa thực hiện20.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, sau khi thực hiện rà soát, sắp xếp lại theo Nghị quyết 28, đến ngày 31/12/2013, cả nước còn 408 đơn vị; trong đó có 156 công ty nông nghiệp, 163 công ty lâm nghiệp, 89 ban quản lý rừng (chưa tính các đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an). Tổng diện tích đất 408 đơn vị đang quản lý, sử dụng là 4.013.784 ha; trong đó đất nông, lâm nghiệp 3.843.335 ha (chiếm 95,75% tổng diện tích); đất phi nông nghiệp 74.082 ha (chiếm 1,85%); đất chưa sử dụng 96.367 ha (chiếm 2,4%).

Qua giám sát thấy rằng: Mới có 112 nông, lâm trường đã thực hiện chuyển sang thuê đất, với diện tích 472.709 ha; 04 nông, lâm trường chuyển sang giao đất có thu tiền sử dụng đất với diện tích 2.029 ha (đây là các đơn vị đã thực hiện đúng nghĩa vụ tài chính đất đai); còn 242 nông, lâm trường, đang quản lý sử dụng 1.981.189 ha đất, nhưng chưa thực hiện chuyển sang diện thuê đất, hoặc giao đất có thu tiền. Điều này chứng tỏ việc chấp hành các quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai của các cơ quan, cấp chính quyền và các công ty nông, lâm nghiệp là chưa nghiêm, chưa đúng pháp luật.

Tại phiên giải trình trước Ủy ban thường vụ Quốc hội (ngày 27/8/2015), Bộ Tài chính và Bộ Tài nguyên và môi trường lý giải nguyên nhân dẫn đến kết quả thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất rất hạn chế so với diện tích đất thuộc diện có thu tiền, chủ yếu là do: Phần lớn các nông, lâm trường thực hiện nhiệm vụ sản xuất nông, lâm nghiệp trên địa bàn miền núi, biên giới, vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, được hưởng chính sách ưu đãi và đặc biệt ưu đãi đầu tư, được miễn nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất từ 07 năm đến 15 năm (theo quy định tại Nghị định số 142/2005/NĐ-CP ngày 14/11/2005 và Nghị định số 121/2010/NĐ-CP ngày 30/12/2010 của Chính phủ. Một số nông, lâm trường sau khi được sắp xếp, chuyển sang thuê đất có dự án đầu tư được cấp có thẩm quyền phê duyệt cũng thuộc đối tượng được hưởng chính sách ưu đãi về đất đai21. Một số đơn vị tuy đã thực hiện sắp xếp, chuyển đổi mô hình nhưng chưa điều chỉnh, hoàn thiện hồ sơ đất đai, nên không đủ căn cứ để thực hiện nghĩa vụ tài chính đất đai. Diện tích phải nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất của các doanh nghiệp là không đáng kể so với diện tích được giao quản lý, sử dụng (chủ yếu là đất trụ sở, nhà xưởng, cơ sở sản xuất, kinh doanh.

2.2.5. Kết quả cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

Theo báo cáo của Chính phủ, đến 31/12/2014, cả nước có 369 nông, lâm trường đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (đạt 56,5%) với tổng số 4.106 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; tổng diện tích đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là 3.660.429 ha (đạt 45,8% diện tích cần cấp)22.

2.2.6. Kết quả thực hiện cổ phần hóa

Đến nay, cả nước đã thực hiện cổ phần hóa vườn cây, rừng trồng gắn với cổ phần hóa cơ sở chế biến tại 32 đơn vị. Các đơn vị được cổ phần hóa hiện quản lý, sử dụng 72.843 ha đất (giảm 33.471 ha, do bàn giao về cho các địa phương). Các đơn vị cổ phần hóa đã thực hiện chuyển sang thuê đất với diện tích 47.461 ha (đạt 65,2%); diện tích đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất 47.662 ha (đạt 65,4%); diện tích bàn giao tiếp về địa phương 5.735 ha.

2.2.7. Việc xử lý tranh chấp, lấn chiếm, giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai

Từ báo cáo Chính phủ và các địa phương cho thấy: Tình trạng tranh chấp, vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường, công ty nông, lâm nghiệp vẫn diễn ra thường xuyên, trong thời gian dài và nhiều vụ việc phức tạp. Các hình thức vi phạm chủ yếu là: lấn chiếm đất đai, cho thuê, cho mượn đất, chuyển mục đích, chuyển nhượng đất trái pháp luật. Tình hình này khá phổ biến tại các tỉnh khu vực Tây Nguyên và một số tỉnh miền Đông Nam Bộ. Hiện cả nước có 54 công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng đang vi phạm chính sách đất đai, trong đó diện tích có tranh chấp 18.315 ha; 76 đơn vị xảy ra tình trạng lấn chiếm, với diện tích 59.668 ha; 34 đơn vị đang cho mượn, chuyển nhượng đất, với diện tích 5.034 ha; 06 đơn vị đang cho thuê lại đất với diện tích 8.764 ha.

Tuy nhiên, qua giám sát cho thấy diện tích bị lấn chiếm, tranh chấp ở các địa phương lớn hơn rất nhiều23.

2.2.8. Công tác thanh tra, kiểm toán

- Về công tác thanh tra: Theo báo cáo của Thanh tra Chính phủ: Giai đoạn 2004 - 2014, đã thực hiện 08 cuộc thanh tra có liên quan đến việc quản lý, sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường. Qua thanh tra, đã chấn chỉnh về quản lý, hoàn thiện cơ chế, chính sách pháp luật liên quan đến lĩnh vực quản lý đất đai; phát hiện sai phạm về kinh tế 229 tỷ đồng và 679.056 ha đất; kiến nghị thu hồi nộp ngân sách nhà nước 126 tỷ đồng, kiến nghị xử lý khác 103 tỷ đồng. Tại các kết luận thanh tra, đã kiến nghị cơ quan có thẩm quyền chấn chỉnh công tác quản lý nhà nước; kiểm điểm làm rõ trách nhiệm cá nhân, tập thể sai phạm để xử lý theo quy định của pháp luật; nghiên cứu hoàn thiện chính sách, pháp luật về đất đai.

Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên & Môi trường, ngày 9 tháng 4 năm 2012, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Quyết định số 441/QĐ-BTNMT về kế hoạch thực hiện thanh tra việc quản lý, sử dụng đất của các nông, lâm trường và các công ty được chuyển đổi từ nông, lâm trường. Trong tổng số 55 tỉnh, thành phố có nông, lâm trường, có 04 tỉnh, thành phố đã phối hợp cùng các Bộ, ngành chức năng tiến hành thanh tra (Hà Nội, Hòa Bình, Lâm Đồng, Kiên Giang); 02 tỉnh không tiến hành thanh tra (Hà Tĩnh, Điện Biên), các địa phương còn lại tự tổ chức thanh tra. Đến nay có 41 tỉnh, thành phố hoàn thành kế hoạch thanh tra, có báo cáo kết luận đối với 79/99 đơn vị được thanh tra (đạt 79,8%) kế hoạch; còn 12 tỉnh với 20 đơn vị được thanh tra chưa thực hiện xong (chiếm 20,2%).

Theo báo cáo kết quả thanh tra tại các địa phương, đa số các đơn vị được thanh tra chưa thực hiện tốt công tác quản lý, sử dụng đất trong các nông, lâm trường quốc doanh, các công ty nông, lâm nghiệp24.

- Về công tác kiểm toán: Theo báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, từ năm 2004 đến năm 2008, Kiểm toán Nhà nước chưa tổ chức các cuộc kiểm toán liên quan đến quản lý, sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường; giai đoạn 2009 - 2014 , Kiểm toán Nhà nước đã lồng ghép nội dung liên quan đến quản lý, sử dụng đất đai vào các cuộc kiểm toán tại 09 tập đoàn, tổng công ty và một số công ty có sử dụng đất nông, lâm nghiệp.

3. Về hình thức tổ chức sử dụng đất và hiệu quả sử dụng đất đai

3.1. Tại các công ty nông nghiệp

Trước khi sắp xếp, diện tích đất các công ty nông nghiệp quản lý 567.675 ha; trong đó đất sản xuất nông nghiệp 457.455 ha, đất lâm nghiệp 69.754 ha, đất phi nông nghiệp 30.283 ha, đất chưa sử dụng 10.183 ha. Diện tích đất dự kiến giao về địa phương 50.456 ha.

Sau sắp xếp (năm 2012), diện tích các công ty nông nghiệp quản lý 630.834 ha (tăng 63.159 ha), trong đó đất sản xuất nông nghiệp 475.000 ha, đất lâm nghiệp 80.304 ha, đất phi nông nghiệp 50.081 ha, đất chưa sử dụng 25.449 ha. Diện tích đất dự kiến giao địa phương 113.985 ha, tăng 63.120 ha (chi tiết xem phụ lục 15).

Diện tích đất các công ty đã đưa vào tổ chức sản xuất 561.095 ha (chiếm 88,9% tổng diện tích được giao); trong đó diện tích tự tổ chức sản xuất 376.500 ha, chiếm 67,1% (chủ yếu ở các công ty thuộc ngành cao su, các công ty thuộc Bộ quốc phòng); diện tích giao khoán cho hộ gia đình tổ chức sản xuất là 132.339 ha (chiếm 23,6%); diện tích liên doanh, liên kết 18.824 ha (chiếm 3,4%).

Tổng số nộp ngân sách Nhà nước 1.533 tỷ đồng (trong đó Tập đoàn Công nghiệp Cao su nộp 1.308 tỷ đồng). Tổng lợi nhuận 3.701 tỷ đồng (trong đó lợi nhuận của Tập đoàn Công nghiệp cao su 3.371 tỷ đồng). Một số công ty có kết quả doanh thu, lợi nhuận, nộp ngân sách hàng năm tăng nhanh, chủ yếu do có phương thức tổ chức sản xuất, kinh doanh hiệu quả, có ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất, gắn vùng nguyên liệu với công nghiệp chế biến và tiêu thụ sản phẩm25. Ở các đơn vị này, thu nhập của người lao động sau khi thực hiện sắp xếp tăng lên rõ rệt26 (chi tiết xem phụ lục số 18).

Hầu hết công ty nông nghiệp sau sắp xếp đã ổn định sản xuất, tích cực đầu tư phát triển vùng nguyên liệu, ứng dụng khoa học, kỹ thuật vào sản xuất, từng bước thực hiện quy hoạch sử dụng đất theo phương án sản xuất, kinh doanh. Một số mô hình có hiệu quả: Cây cà phê ở Tây Nguyên; cây cao su ở các tỉnh Đắk Lắk, Kon Tum, Gia Lai, vùng Đông Nam Bộ và duyên hải Nam Trung Bộ, Bắc Trung Bộ; cây mía ở Thanh Hóa, Nghệ An; dứa và cây ăn quả ở Ninh Bình, Hòa Bình, Thanh Hóa; cây lúa ở Cần Thơ, Kiên Giang, Ninh Bình, Nam Định; cây chè ở Lâm Đồng, Hà Tĩnh…Một số công ty chăn nuôi hình thành mô hình khép kín từ đầu tư vùng nguyên liệu, sản xuất gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm như: Công ty sữa Lâm Đồng, Công ty sữa Mộc Châu, chuỗi Công ty thực phẩm TH Truemilk (ở Nghệ An, Thanh Hóa), mô hình chăn nuôi bò ở miền Trung...

3.2. Tại các công ty lâm nghiệp

Trước sắp xếp, tổng diện tích các công ty lâm nghiệp quản lý 4.091.000 ha. Sau sắp xếp (đến năm 2012), tổng diện tích các công ty lâm nghiệp quản lý 2.222.330 ha (giảm 1.868.670 ha); trong đó: đất nông nghiệp 49.812 ha; đất lâm nghiệp 2.062.340 ha; đất khác 110.178 ha. Đất giao về địa phương quản lý 415.125 ha (chi tiết xem phụ lục 16).

Diện tích đất lâm nghiệp tự tổ chức sản xuất: Trước sắp xếp, diện tích các công ty tự tổ chức sản xuất chiếm khoảng 81% so với tổng diện tích đất được giao quản lý. Sau sắp xếp tỷ lệ này còn 66,5% (1.479.998 ha). Hình thức tự tổ chức sản xuất đã tạo nên diện tích rừng liền vùng, dễ quản lý, hạn chế xâm hại, lấn chiếm, ngăn chặn tình trạng tùy tiện chuyển đổi mục đích sử dụng đất; đồng thời tạo điều kiện tổ chức sản xuất tập trung, khối lượng sản phẩm hàng hóa lớn, chủ động quản lý về sản xuất và kỹ thuật. Tuy nhiên, hình thức quản lý này chưa huy động được nguồn lực sẵn có trong nhân dân. Một số công ty lâm nghiệp do thiếu nguồn lao động, tiền vốn, dẫn đến một số diện tích rừng, đất lâm nghiệp lâm vào tình trạng không có người quản lý.

+ Diện tích đất các công ty lâm nghiệp thực hiện giao khoán là 667.500 ha, chiếm 30,0% tổng diện tích đất các công ty đang quản lý. Các hình thức khoán đang áp dụng: khoán theo chu kỳ kinh doanh; khoán theo năm; khoán theo công đoạn. Ngoài thực hiện khoán theo Nghị định 01/CP (1995), Nghị định 135/CP (2005), một số công ty lâm nghiệp còn thực hiện giao khoán và quy định hưởng lợi theo Quyết định 178/2001/QĐ-TTg ngày 12/11/2001 của Thủ tướng Chính phủ.

+ Diện tích liên doanh, liên kết của các lâm trường là 23.102 ha, giảm 10.588 ha so với trước sắp xếp.

+ Diện tích đất cho thuê, cho mượn sau khi sắp xếp giảm 3.026 ha (78,8%); diện tích đất tranh chấp, lấn chiếm giảm 39.953 ha (83,7%). Nguyên nhân chủ yếu do các địa phương tăng cường việc rà soát, đo đạc đất đai của các công ty lâm nghiệp, thực hiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nên các diện tích đất tranh chấp, lấn chiếm được rà soát, xử lý.

Về hiệu quả kinh tế, xã hội: Tổng giá trị tài sản của các công ty lâm nghiệp là 3.905 tỷ đồng (tăng 943 tỷ so với trước sắp xếp); vốn chủ sở hữu 1.654 tỷ đồng, tăng 88 tỷ đồng (chưa tính giá trị thực tế cây trồng, rừng trồng); vốn điều lệ 1.349 tỷ đồng, tăng 530 tỷ đồng so với trước sắp xếp. Các khoản phải thu 529 tỷ đồng (tăng 165 tỷ đồng); khoản nợ phải trả 1.833 tỷ đồng (tăng 340 tỷ đồng). Tổng số nộp Ngân sách Nhà nước 276 tỷ đồng, tăng 20 tỷ đồng so với trước sắp xếp. Tổng doanh thu 2.478 tỷ đồng, tăng 1.841 tỷ đồng so với trước sắp xếp. Tổng lợi nhuận 182 tỷ đồng, tăng 97 tỷ đồng so với trước sắp xếp (chi tiết xem phụ lục số 18).

Trước sắp xếp, doanh thu bình quân 01 lâm trường là 3,9 tỷ đồng; số lâm trường kinh doanh có lãi chiếm 72,9% tổng số lâm trường, bình quân tiền lãi 01 lâm trường là 796 triệu đồng; số lâm trường thua lỗ chiếm 27,1% tổng số lâm trường, bình quân tiền lỗ 01 lâm trường 331 triệu đồng. Sau khi sắp xếp, năm 2011, doanh thu bình quân 01 công ty lâm nghiệp 17,2 tỷ đồng; số đơn vị có lãi chiếm 77,8% tổng số công ty lâm nghiệp; bình quân tiền lãi 01 công ty lâm nghiệp 1,86 tỷ đồng; số đơn vị thua lỗ chiếm 22,2 % tổng số công ty lâm nghiệp, bình quân tiền lỗ 01 công ty lâm nghiệp 766,6 triệu đồng.

Theo báo cáo của Chính phủ, bước đầu đã xuất hiện một số mô hình công ty lâm nghiệp thực hiện hoạt động kinh doanh khép kín từ bảo vệ rừng, trồng rừng, khai thác, chế biến, tiêu thụ lâm sản và các hoạt động khác trên cơ sở khai thác các lợi thế của công ty, sản xuất kinh doanh có lãi, quy mô doanh thu tăng trong vài năm gần đây, như: Công ty Lâm - Công nghiệp Long Đại tỉnh Quảng Bình, Công ty Lâm nghiệp Bến Hải, Quảng Trị, Công ty Lâm nghiệp Bắc Kạn27…

Tuy nhiên, gần đây tình hình hoạt động sản xuất, kinh doanh của nhiều công ty lâm nghiệp tiếp tục gặp khó khăn do thiếu vốn, địa bàn quản lý rộng, nhiệm vụ chủ yếu là quản lý rừng tự nhiên, nhưng không còn nguồn thu từ khai thác gỗ rừng tự nhiên (dừng chỉ tiêu khai thác gỗ rừng tự nhiên từ năm 2013), diện tích rừng trồng xa thị trường tiêu thụ, chi phí vận chuyển chiếm phần lớn trong giá thành sản phẩm gỗ nguyên liệu, kinh doanh rừng trồng sản xuất không có lãi, doanh thu giảm mạnh28 (Chi tiết xem phụ lục 13 và 14).

3.3. Tại các công ty THHHMTV thuộc Binh đoàn 15- Bộ Quốc phòng:

Binh đoàn 15 thành lập năm 1985, có 08 công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên (với 161 điểm, đóng trên địa bàn các tỉnh Gia Lai, Kon Tum và Quảng Bình), được giao 385.606 ha đất nông nghiệp. Toàn bộ diện tích đất giao cho Binh đoàn quản lý, sử dụng đã hoàn thành việc rà soát, đo đạc, cắm mốc giới, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, xây dựng hồ sơ, dữ liệu, bản đồ từ năm 2011. Thường xuyên thực kiện kiểm kê đất đai; bảo đảm quản lý diện tích đất được Nhà nước giao chặt chẽ, đúng quy định của luật pháp. Diện tích bị lấn chiếm, có tranh chấp rất thấp (khoảng 138.000m²).

Theo báo cáo của Bộ tư lệnh Binh đoàn 1529: Trồng, chăm sóc, khai thác 42.496ha cây cao su, 370 ha cây cà phê, 70 ha lúa nước; xây dựng 06 nhà máy chế biến mủ cao su (công suất 40.000 tấn/ năm); 01 nhà máy phân vi sinh (công suất 15.000 tấn/ năm); khối lượng sản phẩm hàng năm: 35.000 tấn cao su quy khô (bình quân năng suất 1.6 tấn/ha); 1.000 tấn cà phê nhân xô (bình quân năng suất 2,7 tấn/ha); 15.000 tấn phân bón các loại; tạo việc làm và thu nhập ổn định cho 17.000 lao động (trong đó khoảng 7.000 lao động người dân tộc thiểu số). Xây dựng và ổn định 09 cụm, 255 điểm dân cư dọc tuyến biên giới Việt Nam - Campuchia. Xây dựng, chuyển giao nhiều cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất và đời sống, sinh hoạt của nhân dân (đường giao thông, trạm xá quân - dân y, hồ, đập, kênh mương thủy lợi, trường học, hệ thống thông tin, truyền thanh); xây dựng nhiều mô hình sản xuất hiệu quả. Tích cực tham gia công tác xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới. Góp phần xây dựng, củng cố hệ thống chính trị, chính quyền cấp cơ sở vững mạnh; bảo đảm phát triển kinh tế gắn với ổn định trật tự, an toàn xã hội, giữ vững chủ quyền, an ninh quốc gia.

Phần thứ ba

ĐÁNH GIÁ CHUNG VÀ CÁC KIẾN NGHỊ

I. Đánh giá chung

1. Về việc ban hành chủ trương, chính sách, pháp luật

1.1. Những kết quả đạt được

Thực hiện Nghị quyết của Đảng, cùng với sự ra đời của Luật Đất đai năm 2003, Luật Bảo vệ và Phát triển rừng năm 2004, Luật Đất đai năm 2013, Luật doanh nghiệp năm 2014... và các văn bản dưới luật đã từng bước hình thành khung pháp lý và chính sách cơ bản cho quản lý, sử dụng đất đai.

- Qua giám sát cho thấy, việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý, sử dụng đất đai của các nông, lâm trường, các công ty nông, lâm nghiệp được ban hành kịp thời, là cơ sở pháp lý quan trọng để sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường quốc doanh giai đoạn 2004 - 2014.

- Nội dung các chính sách, pháp luật đã được xây dựng tương đối phù hợp với tình hình thực tiễn chuyển đổi mô hình, cơ chế hoạt động của các nông, lâm trường, các công ty nông, lâm nghiệp trong từng giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội. Các quy định của pháp luật ngày càng chặt chẽ, có tính hiệu lực cao qua các giai đoạn.

- Các quy định của pháp luật về quản lý đất đai đã xác định rõ quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân sử dụng đất, trong việc thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai nên đã nâng cao được vai trò, trách nhiệm của tổ chức, cá nhân cũng như ý thức sử dụng tiết kiệm nguồn lực về đất đai của các doanh nghiệp, nông lâm trường so với thời gian trước đây, nhờ đó đã góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất, quản lý tài nguyên rừng, bảo vệ môi trường.

1.2. Những tồn tại, hạn chế

- Quá trình quản lý, sử dụng đất của các nông, lâm trường, đã trải qua nhiều lần thay đổi luật đất đai và các quy định, chính sách đất đai, nhưng việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn, tổ chức thực hiện của các bộ, ngành còn chậm, chưa đồng bộ; tính ổn định của văn bản chưa cao, nhiều nội dung tại các Nghị định, Thông tư thường xuyên có sửa đổi, bổ sung, gây khó khăn trong việc triển khai thực hiện.

- Chủ trương chính sách sắp xếp, đổi mới nông, lâm trường quốc doanh thời gian qua mới chủ yếu làm thay đổi hình thức tổ chức quản lý, chưa làm thay đổi căn bản cơ chế quản lý và quản trị doanh nghiệp nên chưa tạo được sự chuyển biến căn bản theo mục tiêu đề ra. Do buông lỏng quản lý, áp dụng không đúng chủ trương chính sách khoán nên một số nông, lâm trường không còn thực chất là doanh nghiệp nhà nước, nhưng vẫn áp dụng cơ chế chính sách sắp xếp, đổi mới như nhau là không phù hợp30.

- Việc ban hành một số chính sách quản lý lao động, tổ chức sản xuất, quản lý đất nông, lâm nghiệp theo kiểu hành chính, mệnh lệnh đã làm hạn chế quyền chủ động, sáng tạo của doanh nghiệp trong sản xuất kinh doanh, gây nên những hậu quả lâu dài và phức tạp, rất khó khắc phục trong quản lý, sử dụng đất đai của các nông, lâm trường31.

- Đối tượng sản xuất của các công ty nông, lâm nghiệp là cây trồng và vật nuôi, tư liệu sản xuất chủ yếu là đất đai. Nhưng trong thời gian qua, việc bán vườn cây, đàn gia súc ở một số nông, lâm trường chưa tính toán đến giá trị quyền sử dụng đất, hoặc khi cổ phần hóa nhưng không đề cập đến giá trị quyền sử dụng đất đã gây ra những mâu thuẫn mà đến nay vẫn chưa xử lý được.

2. Về công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm trong quản lý, sử dụng đất đai của các nông, lâm trường

2.1. Những kết quả đạt được

Công tác kiểm tra, thanh tra việc quản lý, sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường đã được lồng ghép trong việc chỉ đạo, kiểm tra, thanh tra thi hành pháp luật đất đai nói chung và các cuộc thanh tra chuyên ngành, phối hợp thanh tra giữa Bộ Nông nghiệp & PTNT với Bộ Tài nguyên & môi trường, Thanh tra Chính phủ. Qua thanh tra, kiểm tra, đã phát hiện, xử lý nhiều sai phạm trong quản lý, sử dụng đất đai. Chính phủ, các Bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các cấp ngày càng quan tâm hơn trong chỉ đạo công tác thanh tra, kiểm tra thực hiện các quy định của pháp luật đất đai, giải quyết tranh chấp, xử lý các vi phạm về quản lý và sử dụng đất của các nông, lâm trường. Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp đã có chương trình giám sát thi hành pháp luật đất đai đối với nông, lâm trường.

2.2. Những tồn tại, hạn chế

- Từ tình hình thực hiện trách nhiệm thanh tra, kiểm toán cho thấy: Công tác thanh tra, kiểm toán các cấp còn hạn chế, chưa chủ động phát hiện các vấn đề, vi phạm trong quản lý, sử dụng đất đai của các nông, lâm trường, trong khi tình hình quản lý, sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường có nhiều biến động và diễn biến phức tạp. Thanh tra Chính phủ chưa thực hiện thanh tra chuyên đề về thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường, công ty nông, lâm nghiệp. Các cơ quan kiểm toán cũng chưa tổ chức kiểm toán chuyên đề đối với các nông, lâm trường, công ty nông, lâm nghiệp. Tình trạng không chấp hành, chậm khắc phục theo các kết luận thanh tra, kiểm toán khá phổ biến.

- Chất lượng công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát giải quyết tranh chấp, xử lý vi phạm pháp luật đối với đất đai tại các nông, lâm trường còn hạn chế, chưa kịp thời; có nơi, có việc có biểu hiện buông lỏng trách nhiệm. Nhiều vụ tranh chấp, lấn chiếm đất đai tồn tại nhiều năm không được giải quyết dứt điểm, ảnh hưởng xấu đến sản xuất, kinh doanh của đơn vị và tình hình xã hội của địa phương.

- Mối quan hệ trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước, trong công tác thanh tra, kiểm tra giữa các Bộ, ngành với Ủy ban nhân dân các địa phương có nông, lâm trường chưa thật đồng bộ, thiếu kịp thời, chưa làm rõ trách nhiệm của các cấp, ngành, cơ quan chủ quản và địa phương trong giải quyết các tồn tại, vướng mắc về quản lý, sử dụng đất đai của các nông, lâm trường, công ty nông, lâm nghiệp.

3. Về công tác tổ chức thực hiện của các địa phương

3.1. Những kết quả đạt được

Các địa phương đã có nhiều cố gắng trong quản lý đất đai nông, lâm trường: tổ chức rà soát quỹ đất đai, điều chỉnh quy hoạch, phương án sử dụng đất; xác định ranh giới sử dụng; đo đạc lập bản đồ, thực hiện thủ tục giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, đăng ký cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; giải quyết tranh chấp, xử lý vi phạm; thực hiện các nhiệm vụ chuyên ngành theo chỉ đạo của Chính phủ và cơ quan Trung ương; các cơ quan quản lý nhà nước đã phối hợp với các nông, lâm trường, các cơ quan chủ quản để thực hiện chính sách, pháp luật đất đai.

3.2. Những tồn tại, hạn chế

Việc tổ chức, thực hiện chính sách, pháp luật trong quản lý đất đai của nông, lâm trường chủ yếu thuộc trách nhiệm của chính quyền địa phương, nhưng thực tế công tác quản lý đất đai của các địa phương đang còn nhiều tồn tại:

- Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đất đai chưa được triển khai đồng đều ở các khu vực, nhiều nơi còn mang tính hình thức, kém hiệu quả, nhất là các vùng sâu, vùng xa, vùng có đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, đây chính là địa bàn của phần lớn các nông, lâm trường và công ty nông, lâm nghiệp.

- Công tác kiểm tra, thanh tra việc thi hành pháp luật về đất đai tại nông, lâm trường chưa được chỉ đạo thường xuyên; vai trò của Ủy ban nhân dân các cấp trong việc phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm trong quản lý, sử dụng đất tại các nông, lâm trường còn rất hạn chế; tình trạng đất đai được Nhà nước giao, các nông, lâm trường sử dụng không đúng mục đích, cho thuê, khoán không manh lại hiệu quả xảy ra ở nhiều địa phương, nhưng việc phát hiện, giải quyết chưa kịp thời, thiếu kiên quyết. Việc thu hồi đất chưa sử dụng, sử dụng không hiệu quả để bàn giao cho địa phương bố trí đất ở, đất sản xuất, thực hiện quy hoạch, hoặc giao cho các tổ chức, cá nhân khác sử dụng, còn nhiều lúng túng.

- Việc quy hoạch, sắp xếp và quản lý các điểm dân cư trong vùng đất, rừng đã giao cho các nông, lâm trường quản lý rất lỏng lẻo và bị động.

- Việc đầu tư kinh phí để xác định, cắm mốc ranh giới, đo đạc, lập bản đồ, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tổ chức giao đất trên thực địa cho nông, lâm trường chưa được quan tâm; dẫn đến tình trạng hồ sơ đất đai của các nông, lâm trường không đầy đủ, thiếu chính xác nên việc thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước về đất đai gặp khó khăn và tạo ra kẽ hở cho các vi phạm và khó khăn trong xử lý vi phạm.

4. Về quản lý, sử dụng đất đai trong các nông, lâm trường

4.1. Những kết quả đạt được

Trong giai đoạn 2004 - 2014, công tác quản lý, sử dụng đất của các nông, lâm trường quốc doanh đã có những chuyển biến tích cực so với giai đoạn trước 2004.

- Một số nông, lâm trường đã được sắp xếp, chuyển đổi để phân biệt rõ nhiệm vụ sản xuất kinh doanh với nhiệm vụ công ích. Trên cơ sở đó đã tiến hành rà soát hiện trạng và lập quy hoạch sử dụng đất, quy hoach sử dụng rừng gắn với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch sử dụng đất của địa phương.

- Các nông, lâm trường đã xây dựng phương án sản xuất kinh doanh, phương án sử dụng đất; xác định rõ diện tích đất đai cần giữ lại để chuyển sang hình thức thuê đất; chuyển giao một phần diện tích đất về cho địa phương quản lý32, nhờ đó đã góp phần tăng cường quản lý, sử dụng đất đai, giải quyết tình trạng thiếu đất sản xuất của người dân ở địa phương, giảm dần tình trạng tranh chấp, lấn chiếm đất tại các nông, lâm trường.

- Việc chuyển đổi nông, lâm trường quốc doanh thành công ty trách nhiệm hữu hạn nông, lâm nghiệp hoạt động theo luật doanh nghiệp hoặc chuyển đổi thành Ban quản lý rừng hoạt động theo đơn vị công ích, bước đầu đã tạo điều kiện cho các công ty đổi mới quản trị doanh nghiệp, phát triển sản xuất kinh doanh. Một số công ty đã tổ chức lại sản xuất theo mô hình kinh doanh tổng hợp, hình thành vùng nguyên liệu tập trung gắn với chế biến và thị trường…

4.2. Những tồn tại, hạn chế

4.2.1. Hạn chế trong việc quy hoạch sử dụng đất, rừng

Công tác quy hoạch đất và quy hoạch 3 loại rừng ở địa phương chưa sát thực tế và tổ chức thực hiện quy hoạch chưa nghiêm33. Trong giai đoạn 2004 - 2014, do chính sách đầu tư phát triển rừng phòng hộ, nên nhiều nông, lâm trường đã chuyển một lượng lớn diện tích đất thành đất rừng phòng hộ. Ngân sách không đủ đầu tư, quản lý quy hoạch chưa tốt nên các Ban quản lý rừng còn để đất hoang hóa, chưa đưa vào sử dụng, trong khi người dân rất cần đất sản xuất mà chính quyền lại không thể chuyển giao.

4.2.2. Hạn chế về hiệu quả sử dụng tài nguyên đất đai và sản xuất kinh doanh

Các nông, lâm trường được Nhà nước giao quản lý diện tích đất đai khá lớn (7.916.366 ha), song việc quản lý, sử dụng đất đai hiệu quả chưa cao. Điều này đã được khẳng định tại các báo cáo của Chính phủ, các Bộ ngành, các địa phương và báo cáo của Đoàn giám sát34.

Nguyên nhân chủ yếu là: Sau hơn 10 năm thực hiện Nghị quyết 28-NQ/TW, nhiều tồn tại về quản lý, sử dụng đất đai chậm được khắc phục, có nơi còn diễn biến phức tạp hơn. Tình trạng giao khoán đất sai mục đích, sai đối tượng, thất thoát, lãng phí tài nguyên đất đai, tài nguyên rừng khá phổ biến. Hiệu quả sử dụng tài nguyên đất, tài nguyên rừng, vườn cây lâu năm và hiệu quả sản xuất, kinh doanh của nhiều công ty chưa cao (điển hình ở các tỉnh khu vực Tây Nguyên, duyên hải miền Trung). Tình trạng sử dụng sai mục đích, để đất hoang hóa, đất chưa sử dụng vẫn còn khá nhiều (hiện còn 236.619ha đất chưa sử dụng).

Kết quả sắp xếp, chuyển đổi mô hình quản lý, quản trị doanh nghiệp còn hình thức. Phần lớn các công ty nông, lâm nghiệp chưa chuyển sang hình thức thuê đất, giao đất có thu tiền sử dụng đất (khoảng 60% các công ty nông, lâm nghiệp với 88% diện tích). Vì vậy, từ báo cáo của các địa phương, đến báo cáo của Chính phủ đều không tổng hợp được đầy đủ số liệu về hiệu quả sản xuất kinh doanh và kết quả thu nộp ngân sách của toàn bộ các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng, các tổ chức, doanh nghiệp quản lý, sử dụng đất có nguồn gốc từ các nông, lâm trường quốc doanh. Diện tích đất các nông, lâm trường kê khai để tính tiền thuê đất, tiền sử dụng đất chủ yếu là diện tích đất phi nông nghiệp, đất xây dựng trụ sở, hoặc sử dụng vào mục đích kinh doanh khác (diện tích này chiếm một phần rất nhỏ so với tổng diện tích đất phải chuyển sang hình thức thuê đất, hoặc giao đất có thu tiền sử dụng đất theo quy định35 (Chi tiết xem phụ biểu 18).

4.2.3. Hạn chế trong việc rà soát, sắp xếp, đổi mới các nông, lâm trường theo Nghị quyết số 28-NQ/TW

Kết quả sắp xếp, đổi mới các nông, lâm trường theo Nghị quyết số 28-NQ/TW của Bộ Chính trị thực hiện chậm, hiệu quả đạt thấp, nhiều mục tiêu không hoàn thành; nhiều nông, lâm trường hoạt động không hiệu quả nhưng vẫn tồn tại; hầu hết các nông, lâm trường mới thực hiện chuyển đổi tên gọi thành công ty hoặc Ban quản lý mà chưa có sự thay đổi trong quản trị đơn vị và quản lý, sử dụng đất đai; việc rà soát sử dụng đất của các nông, lâm trường mới chủ yếu thực hiện trên sổ sách mà không được rà soát trên thực địa; hầu hết nông, lâm trường sau khi được sắp xếp lại đã không thực hiện việc lập hoặc điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất chi tiết để phù hợp yêu cầu nhiệm vụ mới sau khi sắp xếp lại; phần lớn các nông, lâm trường chuyển đổi thành doanh nghiệp (hơn 60% nông, lâm trường với khoảng 88% diện tích) đã không làm thủ tục chuyển sang giao đất có thu tiền sử dụng đất hoặc thuê đất theo quy định của Luật Đất đai.

4.2.4. Hạn chế trong quản lý, sử dụng đất của các doanh nghiệp nông, lâm nghiệp đã cổ phần hóa

Tại các đơn vị sau cổ phần hóa, công tác quản lý đất đai vẫn còn lỏng lẻo. Trong 03 đơn vị cổ phần hóa, do không quản lý chặt chẽ nên phần lớn diện tích đất trước đây nông, lâm trường đã giao khoán cho người lao động đã bị chuyển mục đích sử dụng, chuyển nhượng trái phép (trước khi cổ phần hóa); khi thực hiện cổ phần hóa, đơn vị không thu hồi được (điển hình là: Công ty cổ phần Gà giống Ba Vì, Công ty cổ phần Giống nông - lâm nghiệp Quảng Nam; Công ty cổ phần xuất nhập khẩu nông - lâm sản chế biến, thuộc Tổng công ty Rau quả - Nông sản, Công ty Việt Mông…). Tại 10 đơn vị do thực hiện khoán trắng, nên khi thực hiện cổ phần hóa, công tác quản lý đất đai, định hướng kế hoạch sản xuất, kinh doanh rất khó khăn, không thu hồi được các diện tích khoán và đang sử dụng không đúng mục đích (điển hình là: Công ty cổ phần Đông Triều, Công ty Chè Long Phú, Công ty lâm đặc sản Quảng Nam…). Có 11/32 đơn vị sau khi cổ phần hóa đã không thực hiện rà soát, quy hoạch sử dụng đất và làm thủ tục chuyển sang giao đất có thu tiền sử dụng đất hoặc thuê đất theo quy định của Luật Đất đai.

4.2.5. Hạn chế trong việc giao khoán đất trong các nông, lâm trường

Thực hiện giao khoán rừng, đất lâm nghiệp và đất sản xuất nông nghiệp đã nẩy sinh nhiều vấn đề phức tạp, có biểu hiện vi phạm pháp luật như giao khoán đất nông, lâm nghiệp cho những người không thuộc đối tượng trực tiếp sản xuất nông, lâm nghiệp. Nhiều nông, lâm trường, nhất là những nơi khoán trắng, không quản lý chặt chẽ quá trình sử dụng đất sau khi giao khoán, để xảy ra tình trạng người nhận khoán đất của công ty nông, lâm nghiệp tự do chuyển nhượng, mua bán hợp đồng giao khoán, chuyển mục đích sử dụng đất trái pháp luật, tự ý xây dựng nhà ở, công trình dịch vụ kiên cố trên đất nhận khoán là phổ biến, nhất là đất vùng ven đô thị, gây nhiều bức xúc (điển hình là một số nông, lâm trường ở các tỉnh Tây Nguyên, Tây Bắc và trên địa bàn Hà Nội). Một số nông, lâm trường để người nhận khoán chuyển nhượng đất cho người ở các thành phố, địa phương khác không nhằm mục đích sản xuất, kinh doanh nông nghiệp. Nhiều nông, lâm trường thực hiện bán vườn cây, hoặc khoán trắng dẫn đến không quản lý được sản xuất do người nhận khoán cho rằng vườn cây, đất giao khoán là của người lao động tự đầu tư nên không chấp nhận việc quản lý về đất đai và điều hành sản xuất của nông, lâm trường (điển hình như Công ty Chè Mộc Châu, Công ty Chè Yên Bái, Công ty cổ phần Thực phẩm Bắc Giang, Công ty cổ phần Đông Triều...).

4.2.6. Hạn chế trong cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

Việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các nông, lâm trường ở các địa phương còn chậm, đến nay còn 43,5% số đơn vị với 54,2% diện tích chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; ngoài ra nhiều nông, lâm trường đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất từ trước khi được sắp xếp lại theo Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị, sau khi sắp xếp lại đã chuyển đổi loại hình tổ chức, thay đổi chế độ sử dụng và thu hẹp quy mô đất đai, nhưng chưa làm thủ tục điều chỉnh hoặc cấp lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Một số nông, lâm trường đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trước đây có diện tích cấp lớn hơn diện tích hiện nay đang quản lý, sử dụng, do hồ sơ giao đất không sát thực tế (giao chồng lấn vào diện tích đất của dân đang sử dụng).

4.2.7. Hạn chế trong việc bàn giao đất cho địa phương quản lý

Việc bàn giao đất cho địa phương quản lý thực hiện còn chậm. Theo báo cáo của các địa phương, trong 10 năm qua các nông, lâm trường, ban quản lý rừng đã bàn giao cho địa phương quản lý 883.012 ha. Tuy nhiên, so với quy định của pháp luật đất đai và Nghị quyết số 28-NQ/TW của Bộ Chính trị thì diện tích đất đã bàn giao cho địa phương còn thấp so với yêu cầu; nhiều nông, lâm trường chủ yếu mới thực hiện việc bàn giao trên giấy tờ, chưa bàn giao trên thực địa; việc thu hồi đất của các nông, lâm trường sau khi sắp xếp lại thực hiện còn chậm, dẫn đến tình trạng đất “vô chủ” kéo dài, làm gia tăng tình trạng lấn chiếm đất trái phép; diện tích đất bàn giao cho địa phương chủ yếu là đất các công trình hạ tầng công cộng hoặc đất xa, xấu, khó canh tác, đất đang có tranh chấp hoặc vi phạm khó giải quyết nên chính quyền địa phương không muốn tiếp nhận. Một số nơi bàn giao đất tốt, trên đất đang có vườn cây, rừng trồng nhưng địa phương còn lúng túng do không xác định được nguồn vốn trồng rừng, trữ lượng rừng để bàn giao và cách thức tính toán giá trị tài sản đền bù hoặc bên nhận đất không có khả năng thanh toán tiền đền bù giá trị tài sản trên đất.

5. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế

5.1. Nguyên nhân khách quan

- Các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng là các doanh nghiệp đặc thù có nhiều khó khăn như: đất đai là tư liệu sản xuất chủ yếu; ít vốn, phần vốn nằm trong vườn cây và rừng chưa được xác định cụ thể, hoạt động có nhiều rủi ro do chịu tác động của thiên tai, dịch bệnh; địa bàn hoạt động rộng, chủ yếu ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa, giao thông, cơ sở hạ tầng thấp kém; phần lớn lao động không được đào tạo tay nghề; năng lực đội ngũ cán bộ quản lý còn hạn chế; dân cư ở các vùng này chủ yếu làm nông nghiệp, nơi cư trú và sản xuất dàn trải, nhiều nơi xen lẫn với các diện tích đất đã được giao cho các nông, lâm trường quản lý.

- Việc rà soát, đo đạc, lập bản đồ, cắm mốc xác định ranh giới, phê duyệt quy hoạch sử dụng đất và giao đất, cho thuê đất đối với doanh nghiệp nông, lâm nghiệp tốn nhiều thời gian, vướng mắc do lịch sử để lại. Việc xác lập giá trị quyền sử dụng đất, rừng và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hết sức phức tạp và tốn kém kinh phí. Trong khi đó, ngân sách của Nhà nước, doanh nghiệp và nhân lực giành cho công việc này quá eo hẹp, chính quyền các cấp chưa giành đủ nguồn lực để thực thi theo quy định của pháp luật. Tình trạng du canh, du cư, di dân tự do cũng là một đặc điểm xã hội dẫn đến lấn chiếm, tranh chấp đất đai tại các nông, lâm trường.

- Việc chấp hành chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai liên quan đến nhiều vấn đề phức tạp, phát sinh trong quá trình hình thành, tồn tại và phát triển của các nông, lâm trường quốc doanh thời kỳ bao cấp36. Nhiều chủ trương, chính sách trước đây liên quan đến đất đai, vườn cây, đến quyền lợi tập thể, cá nhân người lao động và người dân địa phương như chính sách giao khoán đất, giao rừng…còn nhiều bất cập, gây nhiều khó khăn cho các cấp chính quyền, các doanh nghiệp khi thực hiện sắp xếp, đổi mới nông, lâm trường quốc doanh. Mặt khác, một số quy định mới của pháp luật đất đai như chuyển từ giao đất không thu tiền sử dụng đất sang hình thức thuê đất trong các doanh nghiệp nông, lâm nghiệp thực sự là một bước ngoặt mà không dễ gì chính quyền các cấp và doanh nghiệp nhanh chóng thích ứng.

5.2. Nguyên nhân chủ quan

- Một số chính sách pháp luật liên quan đến việc quản lý, sử dụng đất đai nói chung và quản lý sử dụng đất đai nông lâm trường nói riêng chậm được ban hành hoặc chậm được điều chỉnh sửa đổi (đến năm 2013, mới sửa đổi được những bất cập của Luật Đất đai 2003)

- Nhận thức của một bộ phận cán bộ, kể cả cán bộ lãnh đạo, quản lý và nhân dân về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của nông, lâm trường, các công ty nông, lâm nghiệp còn hạn chế. Hiện đang có những băn khoăn về vai trò và sự tồn tại của các doanh nghiệp nông, lâm nghiệp với quy mô và diện tích quản lý sử dụng đất đai của Nhà nước giao như thế nào cho hiệu quả; giải pháp để sắp xếp, đổi mới thực sự đối với các công ty nông, lâm nghiệp.

- Việc giao đất cho các nông, lâm trường trước đây không cụ thể, không được đo đạc, xác định ranh giới trên thực địa; nhiều trường hợp chỉ khoanh vẽ trên bản đồ độ chính xác thấp, dẫn đến giao đất chồng lấn lên đất của nhiều tổ chức, cá nhân khác đang sử dụng, đặc biệt là tại địa bàn của các công ty lâm nghiệp quản lý rừng tự nhiên; hồ sơ đất đai của các nông, lâm trường chưa được lập và lưu trữ đầy đủ, chặt chẽ là những nguyên nhân cơ bản của tình trạng giao đất chồng lấn, tranh chấp, lấn chiếm đất đai giữa các nông, lâm trường với người dân ở địa phương.

- Sự chỉ đạo, kiểm tra, thanh tra của Chính phủ và các Bộ ngành chưa sâu sát, thiếu quyết liệt, chậm phát hiện, hoặc phát hiện được tình hình nhưng chưa có biện pháp, chế tài phù hợp để quy trách nhiệm, xử lý những vi phạm của đơn vị và địa phương buông lỏng quản lý, sử dụng đất đai, cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp có các vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai.

- Chính quyền các cấp nơi có nông, lâm trường còn buông lỏng trách nhiệm quản lý đất đai; chưa quan tâm đúng mức đến việc thực hiện rà soát, kiểm kê, theo dõi biến động đất đai thường xuyên; chưa quan tâm phối hợp với doanh nghiệp trong quá trình sắp xếp, đổi mới nông, lâm trường quốc doanh trên địa bàn; nhất là việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, đánh giá hiệu quả sử dụng đất, thu hồi đất sử dụng sai mục đích, không hiệu quả…còn hạn chế, thiếu quyết liệt; công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, phát hiện và xử lý các các tranh chấp, vi phạm pháp luật đất đai chưa thường xuyên, chưa kịp thời. Nhiều nơi chính quyền địa phương còn phó mặc cho nông, lâm trường, công ty nông, lâm nghiệp tự giải quyết các tranh chấp, vi phạm pháp luật đất đai.

- Việc quản lý, sử dụng đất đai của các nông, lâm trường lỏng lẻo, thiếu kiểm tra việc thực hiện các hình thức khoán, thiếu đầu tư từ nông, lâm trường, dẫn đến tình trạng nông, lâm trường mất dần khả năng quản lý đất đai được giao. Đội ngũ cán bộ quản lý của các doanh nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu của cơ chế mới, còn tư tưởng ỷ lại trông chờ vào Nhà nước, không tích cực chuyển đổi nội dung và phương thức hoạt động cho phù hợp với cơ chế thị trường.

- Điều kiện kinh phí của các địa phương và các nông, lâm trường còn nhiều khó khăn nên việc đầu tư kinh phí để thực hiện nhiệm vụ rà soát đất đai, quy hoạch sử dụng đất, đo đạc, cắm mốc ranh giới, lập hồ sơ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các nông, lâm trường còn hạn chế.

II. Những kiến nghị, đề xuất

1. Đối với Quốc hội

1.1. Tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIII, đề nghị Quốc hội ban hành Nghị quyết về kết quả giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường nhằm sớm khắc phục những bất cập, tồn tại, bảo đảm việc quản lý chặt chẽ, sử dụng hiệu quả đất đai tại các nông, lâm trường, công ty nông, lâm nghiệp và ban quản lý rừng theo đúng các quy định của pháp luật.

1.2. Yêu cầu Chính phủ có biện pháp chỉ đạo, tổ chức thực hiện các mục tiêu, lộ trình thực hiện Nghị quyết số 30-NQ/TW ngày 12/3/2014 của Bộ Chính trị về tiếp tục sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của các công ty nông, lâm nghiệp. Riêng các mục tiêu rà soát, đánh giá thực trạng, nhu cầu sử dụng đất, quản lý rừng; hoàn thành dứt điểm việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất, đo đạc, cắm mốc giới thực địa, vẽ bản đồ, lập hồ sơ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các đối tượng được giao đất, thuê đất; cổ phần hóa, chuyển đổi phương thức, mô hình quản lý, quản trị doanh nghiệp, phải hoàn thành chậm nhất trong năm 2016.

1.3. Cân đối nguồn lực từ ngân sách Trung ương hỗ trợ các địa phương để đảm bảo cơ bản việc đo đạc, cắm mốc giới đất đai, vẽ bản đồ, lập hồ sơ địa chính cho các công ty nông, lâm nghiệp, các ban quản lý rừng. Yêu cầu các địa phương phải bảo đảm cân đối từ nguồn thu từ đất và một phần của ngân sách địa phương, bố trí ít nhất 10% cho việc đo đạc, cắm mốc giới đất đai, vẽ bản đồ, lập hồ sơ địa chính cho các công ty nông, lâm nghiệp, các ban quản lý rừng.

1.4. Tăng cường hoạt động xây dựng luật; quan tâm đánh giá, tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật. Trước mắt đề nghị đưa vào chương trình xây dựng luật năm 2016 - 2017 nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo vệ và Phát triển rừng (năm 2004) cho phù hợp với Hiến pháp và Luật Đất đai (sửa đổi, bổ sung năm 2013), giải quyết các bất cập giữa Luật đất đai năm 2013 (khoản 1, Điều 135) với Luật Bảo vệ và Phát triển rừng về thẩm quyền của nhà nước trong việc giao đất rừng sản xuất là rừng tự nhiên, không thu tiền sử dụng đất rừng cho các đối tượng là tổ chức, cá nhân, hộ gia đình và cộng đồng quản lý, bảo vệ, phát triển rừng37. Đây cũng chính là cơ sở để các công ty nông, lâm nghiệp thực hiện Nghị quyết 30 của Bộ Chính trị về nội dung giao đất sản xuất cho người dân.

1.5. Tăng cường hoạt động giám sát của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội thông qua các hình thức giám sát tối cao, chất vấn, giải trình đối với Chính phủ, các bộ ngành về quản lý, sử dụng đất đai tại các công ty nông, lâm nghiệp, các ban quản lý rừng, vườn quốc gia, khu bảo tồn. Quan tâm giám sát, đôn đốc việc thực hiện trách nhiệm kiểm toán, thanh tra, kiểm tra và xử lý các vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai tại các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân có quản lý, sử dụng đất nông, lâm nghiệp .

2. Đối với chính phủ

2.1. Chỉ đạo các Bộ, ngành liên quan nghiên cứu xây dựng các văn bản có quy phạm pháp luật, đề xuất giải pháp khắc phục các nội dung bất cập, mâu thuẫn giữa các luật hiện hành với Hiến pháp và Luật Đất đai (năm 2013); sớm đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Bảo vệ và Phát triển rừng để giải quyết sự thiếu đồng bộ, bất cập, chồng chéo trong các quy định của chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai và tài nguyên rừng.

2.2. Trên cơ sở các đánh giá, bài học rút ra từ kết quả thực hiện Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị, khẩn trương chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương, các tập đoàn, tổng công ty nghiêm túc triển khai thực hiện Nghị quyết số 30-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị định số 118/2014/NĐ-CP của Chính phủ về sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp.

Báo cáo Bộ chính trị và Quốc hội về khả năng không hoàn thành việc đo đạc, cắm mốc giới thực địa, vẽ bản đồ, lập hồ sơ địa chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các công ty nông, lâm nghiệp trong năm 2015. Chỉ đạo các bộ ngành liên quan và có giải pháp khả thi để thực hiện, hoàn thành các nhiệm vụ này trong năm 2016.

2.3. Cần có các giải pháp kiên quyết và đủ mạnh, đồng bộ để sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động, hiệu quả sử dụng đất nông, lâm nghiệp của các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng. Trên cơ sở rà soát, đánh giá hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, quản lý sử dụng đất đai của các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng, tập trung chỉ đạo phát triển các mô hình sản xuất, kinh doanh, làm dịch vụ hiệu quả; đồng thời kiên quyết giải thể, cho phá sản đối các công ty nông, lâm nghiệp sản xuất, kinh doanh kém hiệu quả, thua lỗ kéo dài, không quản lý được đất đai, giao khoán trắng, hoặc giao khoán đất sử dụng không hiệu quả, sai mục đích, không thực hiện được các nghĩa vụ về tài chính doanh nghiệp, tài chính đất đai...Kiên quyết thu hồi diện tích đất chưa sử dụng, sử dụng không đúng mục đích, không hiệu quả, hoặc có hiệu quả nhưng thấp hơn mức trung bình của địa phương để bàn giao cho chính quyền địa phương quản lý, sử dụng, ưu tiên giao đất cho đồng bào dân tộc thiểu số ở địa phương không có đất hoặc thiếu đất ở, đất sản xuất; giao đất cho các tổ chức, cá nhân thuê đất theo quy định của Luật Đất đai.

Nghiên cứu, ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù để giải quyết những tồn đọng, bất cập mà nguyên nhân là do cơ chế chính sách để bảo đảm thực hiện Nghị quyết số 30-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị định số 118/2014/NĐ-CP của Chính phủ về sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp (Chính sách giao khoán sử dụng đất theo Nghị định 01/1995/NĐ-CP với thời hạn giao khoán 50 năm; chính sách khoán theo Nghị định 135/2005/NĐ-CP ; chính sách thí điểm bán vườn cây, đàn gia súc...)38.

Chỉ đạo kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương có các tồn tại trong quản lý nhà nước về đất đai; làm rõ trách nhiệm của các công ty nông, lâm nghiệp, các ban quản lý rừng, vườn quốc gia, khu bảo tồn về quản lý, sử dụng đất đai trong giai đoạn 2004 - 2014.

2.4. Chỉ đạo Bộ Nông nghiệp & PTNT, các địa phương tiến hành rà soát, đánh giá chính xác hiện trạng đất nông, lâm nghiệp; kết hợp rà soát, xác định diện tích 3 loại rừng, xây dựng phương án quản lý, sử dụng phù hợp với quy hoạch phát triển và mục tiêu, định hướng phát triển rừng, bảo vệ môi trường của từng địa phương và cả nước. Kiến nghị chuyển đổi mục đích sử dụng đối với một phần diện tích rừng phòng hộ ít xung yếu, nghèo kiệt, chuyển sang phát triển rừng sản xuất, giao đất cho hộ gia đình, cá nhân, tổ chức sử dụng, thuê đất theo quy định của Luật Đất đai.

2.5. Thống nhất giải pháp, thực hiện cân đối, bố trí đủ kinh phí từ ngân sách Trung ương (1.015 tỷ đồng) trong năm 2015 và 2016 để hỗ trợ các địa phương bảo đảm thực hiện kế hoạch đo đạc, cắm mốc giới, vẽ bản đồ, lập hồ sơ địa chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các công ty nông, lâm nghiệp thực hiện sắp xếp, đổi mới theo Nghị quyết 28-NQ/TW. Quan tâm cân đối, tăng tỷ lệ hỗ trợ từ Trung ương đối với các địa phương không tự đảm bảo cân đối thu chi ngân sách (cũng là các địa phương có diện tích đất nông, lâm nghiệp lớn) để thực hiện việc xác định, cắm mốc giới, đo đạc, lập bản đồ địa chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các ban quản lý rừng và các công ty nông, lâm nghiệp khác.

2.6. Giao cho các bộ ngành nghiên cứu, tham mưu, sớm ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù về bảo vệ phát triển rừng, bảo vệ môi trường sinh thái gắn với chính sách giảm nghèo bền vững; chính sách hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số, người trồng rừng, quản lý, bảo vệ rừng có thu nhập từ rừng để đảm bảo ổn định cuộc sống.

3. Với các bộ, ngành Trung ương

3.1. Với Bộ Tài nguyên và Môi trường:

- Chủ động phối hợp với Bộ NN&PTNT, các bộ ngành trong việc ban hành các văn bản triển khai, hướng dẫn chỉ đạo các địa phương, doanh nghiệp thực hiện Nghị quyết số 30-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị định số 118 của Chính phủ về sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp.

- Tăng cường hoạt động hướng dẫn, kiểm tra các địa ph­ương, doanh nghiệp trong công tác quản lý đất đai, thực hiện rà soát, cắm mốc giới, đo đạc lập bản đồ địa chính, lập phương án sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đối với các ban quản lý rừng, các công ty nông, lâm nghiệp không thuộc diện thực hiện sắp xếp theo Nghị định 118/2014/NĐ-CP .

- Tiếp tục rà soát việc quản lý, sử dụng đất nông, lâm nghiệp đối với các loại hình giao khoán, cho thuê đất gắn với các hình thức tổ chức sản xuất kinh doanh, dịch vụ. Thực hiện các thủ tục giao đất, chuyển hình thức giao đất từ không thu tiền sang hình thức giao đất có thu tiền, cho thuê đất đồng bộ với việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng.

- Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật đất đai đối với các công ty nông, lâm nghiệp; làm rõ trách nhiệm đối với các bộ ngành, địa phương, tập đoàn, tổng công ty, công ty nông, lâm nghiệp, các tổ chức, cá nhân có vi phạm về quản lý, sử dụng đất đai theo quy định của pháp luật; kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện kết luận thanh tra, kiểm tra và kiểm điểm xử lý trách nhiệm của cơ quan, cá nhân trong thực hiện kết luận thanh tra, kiểm tra.

3.2. Với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn:

- Chủ động phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, các bộ ngành trong việc ban hành các văn bản triển khai, hướng dẫn chỉ đạo các địa phương, doanh nghiệp thực hiện Nghị quyết số 30-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị định 118/2014/NĐ-CP của Chính phủ về sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp.

- Đề xuất cụ thể các nội dung cần sửa đổi, bổ sung các luật, các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến việc quản lý, sử dụng đất nông, lâm nghiệp, giao đất rừng, định giá rừng, các tiêu chuẩn, định mức về quản lý, bảo vệ rừng, trồng, chăm sóc, khai thác và sử dụng sản phẩm từ rừng; rà soát, xác định và điều chỉnh diện tích 3 loại rừng, đồng thời rà soát lại diện tích 2,1 triệu ha đất rừng (hiện đang giao cho UBND xã quản lý), đề nghị Chính phủ xem xét việc chuyển đổi mục đích sử dụng diện tích đất này để giao cho các hộ dân quản lý, sử dụng.

- Tăng cường hoạt động hướng dẫn, kiểm tra các địa ph­ương, doanh nghiệp trong công tác quản lý đất đai, quản lý hoạt động đối với doanh nghiệp nông, lâm nghiệp. Chỉ đạo thực hiện tốt công tác quản lý đất nông, lâm nghiệp gắn với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai của ngành và từng địa phương.

- Phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, các bộ ngành, địa phương có các giải pháp giải quyết dứt điểm những vụ việc vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai, lấn chiếm, tranh chấp đất đai tại các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng trong năm 2016.

- Phối hợp với các địa phương quan tâm chỉ đạo, tạo điều kiện, cơ chế xây dựng, phát triển các mô hình quản trị doanh nghiệp, quản lý, sử dụng đất nông, lâm nghiệp hiệu quả, ứng dụng khoa học công nghệ cao, gắn với quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội của vùng, địa phương.

3.3. Với Bộ Tài chính:

- Chủ động, phối hợp với các bộ, tham mưu cho Chính phủ các cơ chế, chính sách tài chính đặc thù để tháo gỡ các khó khăn trong quá trình thực hiện Nghị quyết 28-NQ/TW và Nghị quyết 30-NQ/TW của Bộ Chính trị.

- Chủ động tham mưu cho Chính phủ, đề xuất giải pháp và cơ chế, chính sách tài chính liên quan:

+ Cân đối, bố trí nguồn kinh phí từ trung ương và địa phương cho việc đo đạc, cắm mốc giới, vẽ bản đồ, lập hồ sơ địa chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các công ty nông, lâm nghiệp thuộc diện sắp xếp theo Nghị quyết 28-NQ/TW trong 2 năm 2015-2016 và cho các ban quản lý rừng và các công ty nông, lâm nghiệp khác trong những năm tiếp theo.

+ Cơ chế quản lý, thu nộp, báo cáo các khoản thu, thực hiện chính sách tài chính đất đai đối với các Bộ, ngành, địa phương và công ty nông, lâm nghiệp, các loại hình doanh nghiệp, ban quản lý rừng.

+ Đề xuất sửa đổi chính sách khuyến khích thu hút đầu tư đối với lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, dịch vụ nông, lâm nghiệp trên địa bàn vùng sâu, vùng xa, khu vực đặc biệt khó khăn, biên giới.

- Đánh giá nguyên nhân, làm rõ trách nhiệm đối với các địa phương, doanh nghiệp, tổ chức trong việc thực hiện các quy định của pháp luật về nghĩa vụ tài chính đất đai. Kiến nghị Chính phủ biện pháp xử lý đối với các công ty nông, lâm nghiệp, đơn vị đang nợ, chậm, trốn nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất theo quy định của pháp luật.

3.4. Với các Bộ, ngành khác:

- Bộ Kế hoạch và đầu tư: Cần sớm ban hành thông tư hướng dẫn chính sách đầu tư, hỗ trợ đầu tư kết cấu hạ tầng; thu hút và khuyến khích đầu tư; đặt hàng, giao kế hoạch nhiệm vụ công ích đối với các công ty nông, lâm nghiệp - theo quy định tại Nghị định số 118/2014/NĐ-CP của Chính phủ.

- Bộ Nội vụ, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội: Tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ về chế độ, chính sách và định mức biên chế đối với các đối tượng thực hiện nhiệm vụ quản lý bảo vệ rừng, nhất là rừng đặc dụng, rừng phòng hộ (theo đề nghị của một số địa phương).

- Thanh tra chính phủ, Kiểm toán nhà nước: Nghiên cứu, đưa vào kế hoạch thanh tra, kiểm toán năm 2016 và các năm tiếp theo nội dung thanh tra, kiểm toán toàn diện đối với các tập đoàn, tổng công ty, công ty, nông, lâm nghiệp về thực hiện chính sách, pháp luật trong quản lý, sử dụng đất nông, lâm nghiệp; trước mắt tập trung thanh tra, kiểm toán đối với các công ty, nông, lâm nghiệp sản xuất kinh doanh không hiệu quả, có biểu hiện thất thóat, lãng phí tài nguyên đất đai, vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai, tài chính đất đai, tài nguyên rừng.

4. Với các địa phương

- Cấp ủy, chính quyền các cấp cần nghiêm túc triển khai thực hiện Nghị quyết số 30-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị định số 118/2014/NĐ-CP của Chính phủ về sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp.

- Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố rà soát lại công tác quản lý nhà nước về đất đai và quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất nông, lâm nghiệp; bố trí đủ kinh phí thuộc nhiệm vụ của địa phương cho việc đo đạc, cắm mốc giới thực địa, vẽ bản đồ, lập hồ sơ địa chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các công ty nông, lâm nghiệp theo Nghị định số 118/2014/NĐ-CP của Chính phủ trong năm 2015-2016.

- Chủ động quy hoạch, xây dựng các điểm dân cư tập trung, quy định định mức diện tích đất ở vùng nông thôn; có kế hoạch khắc phục tình trạng di cư tự phát, dân cư trú phân tán trên diện rộng trong diện tích đất do các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng quản lý, sử dụng.

- Chủ động đề xuất các giải pháp, phương án sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động, hiệu quả sử dụng đất nông, lâm nghiệp của các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng. Xây dựng phương án tăng cường quản lý đất đai đối với toàn bộ diện tích đất nông, lâm trường tại địa phương.

- Tạo điều kiện, cơ chế thu hút, khuyến khích đầu tư, phát triển các mô hình quản trị doanh nghiệp mới, sản xuất, kinh doanh, làm dịch vụ nông lâm nghiệp hiệu quả.

- Chủ động phối hợp và tạo điều kiện cho các công ty nông, lâm nghiệp thực hiện rà soát, đánh giá hiệu quả và nhu cầu sử dụng đất; định giá tài sản, các diện tích đất ở, đất không sử dụng, chưa sử dụng, sử dụng không đúng mục đích, không hiệu quả, thu hồi, giao cho chính quyền địa phương để quản lý, sử dụng, giao cho các tổ chức, cá nhân thuê đất, giao cho các hộ gia đình tại địa phương thiếu đất ở, đất sản xuất.

- Chủ động, phối hợp với các Bộ ngành, cơ quan chủ quản và các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng rà soát, thống nhất giải pháp giải quyết dứt điểm các trường hợp xâm canh, lấn chiếm, chồng lấn, tranh chấp đất đất đai, xây dựng nhà ở trong diện tích đất giao cho các nông, lâm trường quản lý.

- Đề nghị Đoàn đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tăng cường giám sát, thanh tra, kiểm tra, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các vi phạm trong thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai của các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng, vườn quốc gia tại địa phương.

5. Đối với các công ty nông, lâm nghiệp

- Các đơn vị chủ quản, các công ty nông, lâm nghiệp cần nghiêm túc triển khai thực hiện Nghị quyết số 30-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị định số 118/2014/NĐ-CP của Chính phủ về sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp.

- Chủ động phối hợp với các cấp chính quyền địa phương trong việc xây dựng phương án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ; rà soát, đánh giá nhu cầu, phương án sử dụng đất nông, lâm nghiệp phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của đơn vị và quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, phát triển kinh tế- xã hội của địa phương. Chủ động bàn giao về địa phương quản lý, sử dụng các diện tích đất không phù hợp nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh của đơn vị. Tích cực phối hợp với địa phương trong quản lý, sử dụng đất, phát hiện, giải quyết các vi phạm về quản lý, sử dụng đất đai.

- Tích cực, chủ động thực hiện cổ phần hóa, đổi mới phương thức quản trị doanh nghiệp, quản lý, sử dụng đất nông, lâm nghiệp theo Nghị quyết số 30-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị định số 118/2014/NĐ-CP của Chính phủ.

6. Đề xuất giải pháp, lộ trình thực hiện Nghị quyết 30-NQ/TW của Bộ Chính trị39

Thứ nhất: Phải hoàn thành việc thu hồi đất không có nhu cầu sử dụng, hiệu quả sử dụng thấp, để hoang hóa, vi phạm pháp luật đất đai...bàn giao về cho địa phương quản lý, sử dụng. Hoàn thành việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất phù hợp quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội của vùng, địa phương và chức năng, nhiệm vụ của các công ty nông, lâm nghiệp. Hoàn thành việc đo đạc, lập bản đồ địa chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với đất nông, lâm nghiệp (thời hạn hoàn thành trong năm 2015-2016).

Thứ hai: Thực hiện đúng quy định của Luật đất đai, chuyển sang hình thức Nhà nước trực tiếp cho thuê đất đối với trường hợp công nhân, viên chức, cá nhân, hộ dân địa phương đã, đang nhận giao khoán đất của các nông, lâm trường, công ty nông, lâm nghiệp theo hình thức "khoán trắng", để người sử dụng đất thực hiện nghĩa vụ thuê đất. Thực hiện bàn giao đất về cho địa phương quản lý đối với đất do hộ gia đình, cá nhân khác đang sử dụng không đúng đối tượng được giao khoán.

Thứ ba: Các địa phương sau khi tiếp nhận đất phải tiến hành rà soát lại đối tượng sử dụng đất, diện tích của từng đối tượng đang sử dụng để thực hiện giao lại hoặc cho thuê theo hướng ưu tiên giải quyết cho đồng bào dân tộc thiểu số ở địa phương không có đất hoặc thiếu đất sản xuất, người đang nhận giao khoán đất trực tiếp, các mô hình sản xuất, kinh doanh có hiệu quả.

Thứ tư: Đối với các trường hợp đất cho thuê, cho mượn, đất bị lấn chiếm, đất đang có tranh chấp, đất liên doanh, liên kết, hợp tác đầu tư, đất giao khoán, đất ở, đất kinh tế hộ gia đình, cần rà soát, đánh giá cụ thể từng trường hợp để xử lý trên nguyên tắc:

a) Đối với đất công ty đang cho tổ chức, cá nhân thuê, mượn:

- Nếu đất nằm trong quy hoạch sử dụng đất của công ty, thì công ty thu hồi và thanh toán giá trị tài sản trên đất cho tổ chức, cá nhân đã đầu tư, theo đơn giá của nhà nước.

- Nếu đất do hộ gia đình, cá nhân thuê, mượn của công ty mà sử dụng đúng quy hoạch, đúng mục đích, thì công ty tiếp tục thực hiện giao khoán, quản lý theo quy định.

- Nếu đất do tổ chức, cá nhân thuê, mượn của công ty nhưng sử dụng sai mục đích, không hiệu quả, không đúng quy hoạch sử dụng đất của công ty thì công ty thực hiện các thủ tục chuyển giao về cho địa phương quản lý, sử dụng.

b) Đối với đất đang bị hộ gia đình, cá nhân lấn chiếm:

- Nếu nằm trong quy hoạch sử dụng đất của công ty thì công ty xem xét, tiếp nhận và thực hiện giao khoán đất. Nếu công ty không còn nhu cầu sử dụng đất thì thực hiện các thủ tục chuyển giao về cho địa phương quản lý, sử dụng.

- Nếu đất của công ty đang bị tranh chấp mà bên tranh chấp là hộ gia đình, cá nhân đang sinh sống bằng nghề nông, lâm nghiệp thì công ty thực hiện các thủ tục chuyển giao về giao lại địa phương quản lý; đối với trường hợp bên tranh chấp là tổ chức thì căn cứ vào quy hoạch sử dụng đất của địa phương và chức năng, nhiệm vụ của tổ chức để công ty thực hiện thu hồi đất, hoặc thực hiện các thủ tục chuyển giao lại cho địa phương để xem xét, giải quyết cho tổ chức đó được giao đất, hoặc thuê đất theo quy định.

c) Đối với đất liên doanh, liên kết hợp tác đầu tư:

- Nếu doanh nghiệp mới được thành lập, đang sử dụng đất đúng mục đích, có hiệu quả thì thực hiện các thủ tục tách diện tích đất liên doanh, liên kết ra khỏi diện tích đất của công ty, chuyển diện tích đất liên doanh, liên kết sang thuê đất.

- Nếu doanh nghiệp sử dụng đất không đúng mục đích thì thực hiện các thủ tục thu hồi, bàn giao lại địa phương quản lý, sử dụng.

d) Đối với đất ở, đất kinh tế hộ gia đình mà công ty đã giao cho cán bộ, công nhân viên, hộ gia đình khác: Công ty thực hiện các thủ tục bàn giao về cho địa phương quản lý, hoặc quy hoạch lại thành khu dân cư để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và bàn giao cho địa phương quản lý.

e) Thực hiện các trình tự, thủ tục thu hồi đất sử dụng không đúng mục đích, sai quy hoạch, đất lấn chiếm, đất giao khoán, cho thuê sai quy định, đất chuyển nhượng, mua bán trái phép, bàn giao cho địa phương quản lý, đồng thời xem xét, xử lý nghiêm các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có sai phạm về quản lý, sử dụng đất nông, lâm nghiệp.

Trên đây là báo cáo kết quả giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường quốc doanh, giai đoạn 2004 - 2014. Ủy ban thường vụ Quốc hội kính trình Quốc hội./.

 

Nơi nhận: - Như trên; - Thủ tướng Chính phủ; - Ban Kinh tế , Ban Dân vận, Ban Tuyên giáo TW; - VPQH, VPTW Đảng, VP Chính phủ; VPCTN; - Các Bộ, ngành: TN&MT, NN&PTNT, TC, CT, QP; KH&ĐT, UBDT, TTCP; KTNN; - Thành viên Đoàn Giám sát; - TT. HĐND, UBND các tỉnh, TP liên quan; - Lưu Vụ: HC, PVHĐGS, DT; - Epas: 70509.

TM. ỦY BAN THƯỜNG VỤ QUỐC HỘI KT. CHỦ TỊCH ỦY VIÊN Ksor Phước

 

DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC KÈM THEO BÁO CÁO

1. Phụ lục 01: Danh mục đối tượng, địa bàn giám sát;

2. Phụ lục 02: Danh mục văn bản chỉ đạo, điều hành;

3. Phụ lục 03: Quỹ đất do các nông, lâm trường quản lý trước năm 2004;

4. Phụ lục 04: Đất đai do nông trường (Cty nông nghiệp) quản lý năm 2004;

5. Phụ lục 05: Đất đai do lâm trường (Cty lâm nghiệp, BQL rừng...) quản lý năm 2004;

6. Phụ lục 06: Tình hình tranh chấp, lấn chiếm đất đai nông, lâm trường trước năm 2004;

7. Phụ lục 07: Diễn biến số lượng nông trường trước và sau sắp xếp;

8. Phụ lục 08: Diễn biến số lượng lâm trường trước và sau sắp xếp;

9. Phụ lục 09: Cơ cấu các loại đất của các doanh nghiệp nông, lâm nghiệp, BQL rừng, vườn quốc gia khi sắp xếp;

10. Phụ lục 10: Đất đai do nông trường (Cty nông nghiệp) quản lý năm 2014;

11. Phụ lục 11: Đất đai do lâm trường (Cty lâm nghiệp, BQL rừng...) quản lý năm 2004;

12. Phụ lục 12: Cơ cấu các loại đất của nông, lâm trường thực hiện sắp xếp;

13. Phụ lục 13: Hình thức quản lý, sử dụng đất của các công ty nông nghiệp năm 2014;

14. Phụ lục 14: Hình thức quản lý, sử dụng đất của các công ty nông nghiệp năm 2014;

15. Phụ lục 15: Diễn biến cơ cấu diện tích các công ty nông nghiệp trước và sau sắp xếp;

16. Phụ lục 16: Diễn biến cơ cấu diện tích các công ty lâm nghiệp trước và sau sắp xếp;

17. Phụ lục 17: Đồng bào dân tộc thiểu số thiếu đất ở, đất sản xuất;

18. Phụ lục 18: Số liệu thu, nộp nghĩa vụ tài chính của các nông, lâm trường giai đoạn từ 2004 - 2014.

 

PHỤ LỤC 01

DANH MỤC CÁC BỘ, NGÀNH, CƠ QUAN, ĐỊA PHƯƠNG ĐOÀN GIÁM SÁT TRỰC TIẾP LÀM VIỆC

I. Các bộ, ngành, đơn vị thuộc đối tượng giám sát

1. Bộ Tài nguyên và Môi trường	7. Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam
2. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn	8. Tổng công ty Cà Phê Việt Nam
3. Bộ Tài chính	9. Tổng công ty Lâm nghiệp Việt Nam
4. Bộ Công thương	10. Tổng công ty Chè Việt Nam
5. Bộ Quốc phòng	11. Tổng công ty Giấy Việt Nam
6. Ủy ban Dân tộc	12. Binh Đoàn 15 - Bộ Quốc phòng

II. Các cơ quan trung ương

1. Kiểm toán Nhà nước

2. Thanh tra Chính phủ

III. Các địa phương

TT	Tỉnh, TP/T.gian	Cơ quan, đơn vị Đoàn đến giám sát	Thành phần Đoàn giám sát
1	TP. Hà Nội (3-4/7/2015)	- Công ty cổ phần Việt - Mông, xã Vân Hòa, huyện Ba Vì - Trung tâm Phát triển lâm nghiệp Hà Nội, Công ty Lâm nghiệp Sóc Sơn, xã Minh Phú, huyện Sóc Sơn - UBND Thành phố Hà Nội	1. Ông Ksor Phước, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Ủy viên UBTVQH, Chủ tịch HĐDT, Trưởng Đoàn giám sát 2. Ông Danh Út, Phó Chủ tịch HĐDT, Phó Trưởng đoàn Thường trực ĐGS 3. Ông Nguyễn Lâm Thành, Phó Chủ tịch HĐDT, Phó Trưởng Đoàn giám sát 4. Bà Cao Thị Xuân, Ủy viên Thường trực Hội đồng Dân tộc, Thành viên ĐGS
2	Tp. Hồ Chí Minh (29-30/6/2015)	- BQL rừng phòng hộ Cần Giờ - Công ty TNHH MTV Bò sữa TP. Hồ Chí Minh, thuộc Tổng công ty Nông nghiệp Sài Gòn. - UBND thành phố Hồ Chí Minh	Như trên
3	Quảng Ninh (23-24/3/2015)	- Cty TNHHMTV LN Hoành Bồ - UBND huyện Hoành Bồ - Lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh	1. Ông Ksor Phước, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Ủy viên UBTVQH, Chủ tịch HĐDT, Trưởng Đoàn giám sát 2. Bà Cao Thị Xuân, Ủy viên Thường trực Hội đồng Dân tộc, Thành viên ĐGS 3. Ông Phùng Văn Hùng, UVTT Ủy ban Kinh tế, Thành viên ĐGS 4. Bà Trương Thị Huệ, Ủy viên HĐDT, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên, Thành viên ĐGS 5. Bà Âu Thị Mai, Ủy viên HĐDT, ĐBQH tỉnh Tuyên Quang, Thành viên ĐGS
4	Thái Nguyên (25-26/3/2015)	- BQL rừng phòng hộ Định Hóa - UBND huyện Định Hóa - UBND tỉnh	Như trên
5	Tuyên Quang (27-28/3/2015)	- Cty CP chè Sông Lô, huyện Yên Sơn - Lãnh đạo huyện Yên Sơn - UBND tỉnh Tuyên Quang	Như trên
6	Sơn La (16-18/3/2015)	- Cty CP chè Cờ Đỏ, huyện Mộc Châu - Cty TNHHMTV LN Mường La - UBND huyện Mộc Châu - UBND huyện Mường La - UBND tỉnh Sơn La	1. Ông Danh Út, Phó Chủ tịch HĐDT, Phó Trưởng đoàn Thường trực ĐGS 2. Ông Nguyễn Hữu Quang, UVTT Ủy ban Tài chính & Ngân sách, TVĐGS 3. Ông Nguyễn Tiến Sinh, Ủy viên HĐDT, PTĐĐBQH tỉnh Hòa Bình, TVĐGS 4. Bà Quàng Thị Nguyên, Ủy viên HĐDT, ĐBQH tỉnh Sơn La, TVĐGS 5. Bà Đặng Thị kim Liên, Ủy viên HĐDT, ĐBQH tỉnh Yên Bái, TVĐGS
7	Yên Bái (19-20/3/2015)	- Lâm trường Văn Chấn - Cty TNHH MTV LN Ngòi Lao - UBND huyện Văn Chấn - UBND tỉnh Yên Bái	Như trên
8	Phú Thọ (23-25/3/2015)	- Cty CP chè Phú Thọ, H.Thanh Sơn - Công ty lâm nghiệp Yên Lập - UBND huyện Thanh Sơn - UBND huyện Yên Lập - UBND tỉnh Phú Thọ	Như trên
9	Thanh Hóa (13-14/4/2015)	- UBND huyện Lang Chánh - UBND huyện Ngọc Lặc - UBND tỉnh Thanh Hóa	1. Ông Giàng A Chu, Phó Chủ tịch HĐDT, Phó Trưởng Đoàn giám sát 2. Ông Phùng Đức Tiến, Phó Chủ nhiệm Ủy ban KHCN&MT, TVĐGS 3. Bà Cao Thị Xuân, Ủy viên Thường trực Hội đồng Dân tộc, TVĐGS 4. Bà Nguyễn Thị Hải, Ủy viên HĐDT, ĐBQH tỉnh Nghệ An, TVĐGS
10	Nghệ An (9-11/4/2015)	- Cty TNHHMTV LN Tương Dương - Cty TNHHMTV Đầu tư phát triển Chè Nghệ An - UBND huyện Tương Dương - UBND huyện Thanh Chươmg - UBND tỉnh Nghệ An	Như trên
11	Hà Tĩnh (6-8/3/2015)	- Công ty TNHHMTV Lâm nghiệp và dịch vụ Hương Sơn - BQL rừng phòng hộ Nam Hà Tĩnh - UBND huyện Hương Sơn - UBND huyện Cẩm Xuyên - UBND tỉnh Hà Tĩnh.	Như trên
12	Đắk Nông (9-11/4/2015)	- Cty TNHHMTV LN Nam Nung - Cty TNHHMTV LN Quảng Sơn - Cty TNHHMTV LN Gia Nghĩa - UBND huyện Krông Nô - UBND huyện Đăk Glong - UBND tỉnh Đăk Nông	1. Bà Triệu Thị Nái, Phó Chủ tịch HĐDT, Phó Trưởng Đoàn giám sát 2. Ông Y Thông, Ủy viên Thường trực Hội đồng Dân tộc, TVĐGS 3. Ông Đặng Ngọc Nghĩa, UVTT Ủy ban Quốc phòng và An ninh, TVĐGS 4. Bà Phương Thị Thanh, Ủy viên HĐDT, PTĐ ĐBQH tỉnh Bắc Cạn, TVĐGS 5. Ông Điểu Krứ, Ủy viên HĐDT, ĐBQH tỉnh Đăk Nông, TVĐGS
13	Đăk Lăk (13-14/4/2015)	- Cty TNHHMTV LN Krông Bông - Cty TNHHMTV Cà phê Thắng Lợi - UBND huyện Krông Bông - UBND tỉnh Đăk Lăk	Như trên
14	Gia Lai (15-16/4/2015)	- Cty TNHHMTV LN Kông Chro - Cty Cao su Chư Sê - Cty 74, Binh đoàn 15 - UBND huyện Chư Sê - UBND tỉnh Gia Lai	Như trên
15	Bình Phước (16-18/3/2015)	- Cty TNHHMTV Cao su Phú Riềng - Cty TNHHMTV Cao su Phước Long - Ban quản lý rừng phòng hộ Bom Bo - UBND huyện Bù Gia Mập & Bù Đăng - UBND tỉnh Bình Phước	1. Ông Mã Điền Cư, Phó Chủ tịch HĐDT, Phó Trưởng Đoàn giám sát 2. Bà Hoàng Thị Hoa, UVTT Ủy ban VHGDTNTN&NĐ, TVĐGS 3. Bà Nguyễn Thị Khá, UVTT Ủy ban Về CVĐXH, TVĐGS 4. Ông Ykhút Niê, Ủy viên HĐDT, PTĐ ĐBQH tỉnh Đăk Lăk, TVĐGS 5. Bà Điểu Huỳnh Sang, Ủy viên HĐDT, ĐBQH tỉnh Bình Phước, TVĐGS
16	Đồng Nai (19-20/3/2015)	- Cty TNHHMTV Cao su Đồng Nai - Ban quản lý rừng phòng hộ Tân Phú - UBND huyện Định Quán - UBND tỉnh Đồng Nai	Như trên
17	Bình Thuận (23-25/3/2015)	- BQL rừng phòng hộ Tuy Phong - Cty TNHHMTV LN Sông Dinh - UBND huyện Tuy Phong - UBND huyện Tánh Linh - UBND tỉnh Bình Thuận	Như trên
18	Kiên Giang (6-7/4/2015)	- Lâm trường Hòn Đất - Cty TNHHMTV NLN Kiên Giang - UBND huyện Hòn Đất - UBND tỉnh Kiên Giang	1. Ông Nguyễn Lâm Thành, Phó Chủ tịch HĐDT, Phó Trưởng Đoàn giám sát 2. Bà Trần Thị Dung, UVTT Ủy ban Pháp luật, TVĐGS 3. Ông Hoàng Ngọc Dũng, Ủy viên HĐDT, TĐ ĐBQH tỉnh Sơn La, TVĐGS 4. Ông La Ngọc Thoáng, Ủy viên HĐDT, PTĐ ĐBQH tỉnh Cao Bằng, TVĐGS 5. Ông Trần Khắc Tâm, Ủy viên HĐDT, ĐBQH tỉnh Sóc Trăng, TVĐGS
19	Cà Mau (8-10/4/2015)	- Cty TNHHMTV LK U Minh Hạ - Cty TNHHMTV LN Ngọc Hiển - UBND huyện U Minh - UBND huyện Ngọc Hiển - UBND tỉnh Cà Mau	Như trên
20	Tây Ninh (13-14/4/2015)	- Cty Cổ phần Cao su Tây Ninh - Cty TNHHMTV Mía đường Tây Ninh - Công ty TNHHMTV 30/4 Tây Ninh - UBND huyện Gò Dầu - UBND tỉnh Tây Ninh	Như trên

 

PHỤ LỤC 02

CÁC VĂN BẢN LIÊN QUAN ĐẾN QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI NÔNG, LÂM TRƯỜNG

I. VĂN BẢN DO CHÍNH PHỦ BAN HÀNH

1. Nghị định số 01/NĐ-CP ngày 1/1/1995 của Chính phủ về việc giao khoán đất sử dụng vào mục đích sản xuất nông, lâm nghiệp nuôi trồng thủy sản trong các doanh nghiệp nhà nước.

2. Nghị định 170/2004/NĐ-CP ngày 22/9/2004 về sắp xếp, đổi mới và phát triển nông trường quốc doanh.

3. Nghị định 200/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 của Chính phủ về sắp xếp, đổi mới và phát triển lâm trường quốc doanh

4. Nghị định số 198/NĐ-CP ngày 3/12/2004 của Chính phủ về thu tiền sử dụng đất.

5. Nghị định số 187/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 của Chính phủ về việc chuyển công ty nhà nước thành công ty cổ phần.

6. Nghị định số 142/2005/NĐ-CP ngày 14/11/2005 của Chính phủ về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước.

7. Nghị định 135/2005/NĐ-CP ngày 8/11/2005 của Chính phủ về giao khoán đất nông nghiệp, đất rừng sản xuất và đất có mặt nước nuôi trồng thủy sản trong các nông trường quốc doanh, lâm trường quốc doanh.

8. Nghị định số 17/2006/NĐ-CP ngày 27/01/2006 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai và Nghị định số 187/2004/NĐ-CP về việc chuyển công ty nhà nước thành công ty cổ phần

9. Nghị định số 23/2006/NĐ-CP , ngày 03/03/2006 của Chính phủ: Nghị định về thi hành Luật Bảo vệ và phát triển rừng

10. Nghị định số 110/2007/NĐ-CP , ngày 26/6/2007 của Chính phủ: Về chính sách đối với người lao động dôi dư do sắp xếp lại công ty nhà nước

11. Nghị định 95/2007/NĐ-CP ngày 04/6/2007 của Chính phủ quy định về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 126/2005/NĐ-CP của CP ngày 10/10/2005 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đo lường và chất lượng sản phẩm, hàng hóa

12. Nghị định số 120/NĐ-CP ngày 30/12/2010 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 198/2004/NĐ-CP .

13. Nghị định số 121/2010/NĐ-CP ngày 30/12/2010 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 142/2005/NĐ-CP .

14. Nghị định số 25/2010/NĐ-CP , ngày 19/03/2010 của Chính phủ: Về chuyển đổi công ty Nhà nước thành công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên và tổ chức quản lý công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước làm chủ sở hữu.

15. Nghị định số 59/2011/NĐ-CP ngày 18/7/2011 của Chính phủ về chuyển doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước thành công ty cổ phần.

16. Nghị định số 43/2014 ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật đất đai ban hành ngày 29/11/2013.

17. Nghị định số 118/2014 ngày 17/12/2014 của Chính phủ về sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp.

18. Nghị định 46/2014 ngày 15/5/2014 của Chính phủ về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước.

II. VĂN BẢN CỦA THỦ TƯỚNG CHÍNH PHỦ BAN HÀNH

1. Quyết định 264/2003/QĐ-TTg , ngày 16/12/2003 của Thủ tướng Chính phủ về một số giải pháp quản lý, sử dụng đất trong các nông, lâm trường quốc doanh.

2. Quyết định số 13/2003/QĐ-TTg , ngày 17/01/2003 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật từ năm 2003 đến năm 2007.

3. Chỉ thị Số: 05/2004/CT-TTg , ngày 9/02/2004 của Thủ tướng Chính phủ về việc triển khai thi hành Luật Đất đai năm 2003.

4. Quyết định 179/2003/QĐ-TTg , ngày 03/9/2003 của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình, kế hoạch của Chính phủ thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị - Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về tiếp tục sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường quốc doanh do Thủ tướng Chính phủ ban hành.

5. Quyết định số 146/2005/QĐ-TTg ngày 15/06/2005 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách thu hồi đất sản xuất của các nông trường, lâm trường để giao cho hộ đồng bào DTTS nghèo.

6. Quyết định số 147/2007/QĐ-TTg ngày 10/9/2007 của Thủ tướng Chính phủ về một số chính sách phát triển rừng sản xuất giai đoạn 2007-2015.

7. Quyết định số 57/2007/QĐ-TTg , ngày 04/05/2007 của Thủ tướng Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 146/2005/QĐ-TTg ngày 15/6/2005 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách thu hồi đất sản xuất của các nông trường, lâm trường để giao cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo.

8. Quyết định số 668/2007/QĐ-TTg, ngày 31/5/2007 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt đề án sắp xếp, đổi mới lâm trường trực thuộc Tổng công ty giấy Việt Nam thành CTLN hạch toán phụ thuộc từ ngày 01/10/2007.

9. Quyết định số 391/2008/QĐ-TTg ngày 18/4/2008 của Thủ tướng Chính phủ về việc rà soát, kiểm tra thực trạng việc quản lý quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất 5 năm 2006-2010 trên địa bàn cả nước, trong đó rà soát, kiểm tra thực trạng công tác quản lý quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất nông nghiệp 5 năm 2006-2010 nói chung và đất trồng lúa nước nói riêng.

10. Quyết định số 66/2011/QĐ-TTg ngày 9/12/2011 của Thủ tướng Chính phủ về việc sửa đổi một số điều của Quyết định 147/2007/QĐ-TTg ngày 10/9/2007 của Thủ tướng Chính phủ.

11. Quyết định số 990/2014/QĐ-TTg, ngày 18/6/2014 của Thủ tướng Chính phủ về việc triển khai thực hiện thí điểm cho hộ nông dân góp vốn bằng quyền sử dụng đất nông nghiệp có thời hạn để hợp tác đầu tư với các doanh nghiệp.

12. Quyết định số 686/2014/QĐ-TTg, ngày 11/05/2014 của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình, kế hoạch thực hiện Nghị quyết 30-NQ/TW tiếp tục sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp.

13. Chỉ thị số 31/2007/CT-TTg , ngày 14/12/2007 của Thủ tướng Chính phủ về việc kiểm kê quỹ đất đang quản lý, sử dụng của các tổ chức được Nhà nước giao đất, cho thuê đất.

14. Chỉ thị số 1685/CT-TTg ngày 27/9/2011 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường chỉ đạo thực hiện các biện pháp bảo vệ rừng, ngăn chặn tình trạng phá rừng và chống người thi hành công vụ.

15. Công văn số 1019/TTg-ĐMDN ngày 24/6/2011 của Thủ tướng Chính phủ về sắp xếp, đổi mới nông, lâm trường quốc doanh.

III. VĂN BẢN DO CÁC BỘ, NGÀNH BAN HÀNH

1. Thông tư số 04/2005/TT-TNMT ngày 18/7/2005 của Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn các biện pháp về quản lý, sử dụng đất khi sắp xếp, đổi mới các nông, lâm trường quốc doanh.

2. Thông tư số 10/2005/TT-BNN , ngày 04/3/2005 của Bộ Nông nghiệp và PTNT hướng dẫn xây dựng và triển khai đề án sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường quốc doanh.

3. Thông tư số 46/2005/TT-BTC ngày 08/6/2005 của Bộ Tài chính hướng dẫn một số vấn đề về tài chính khi sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường.

4. Thông tư số 16/2005/TT-BLĐTBXH , ngày 19/4/2005 của Bộ Lao động thương binh và xã hội quy định về sắp xếp, đổi mới và phát triển nông trường quốc doanh, hướng dẫn về chính sách lao động theo NĐ 170/2004/NĐ-CP .

5. Thông tư 102/2006/TT-BNN , ngày 13/11/2006 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc hướng dẫn một số điều của Nghị định số 135/2005/NĐ-CP ngày 08/11/2005 của Chính phủ về việc giao khoán đất nông nghiệp, đất rừng sản xuất và đất có mặt nước nuôi trồng thủy sản trong các nông trường quốc doanh, lâm trường quốc doanh.

6. Thông tư số 09/2006/TT-BTNMT , ngày 25/9/2006 của Bộ Tài nguyên và Môi trường; Hướng dẫn việc chuyển hợp đồng thuê đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khi chuyển công ty nhà nước thành công ty cổ phần.

7. Thông tư số 117/2010/TT-BTC , ngày 05/08/2010 của Bộ Tài chính hướng dẫn cơ chế tài chính của Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước làm chủ sở hữu.

8. Thông tư số 93/2011/TT-BTC , ngày 29/6/2011 của Bộ Tài chính: Sửa đổi, bổ sung Thông tư số 117/2004/TT-BTC ngày 07/12/2004 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện Nghị định số 198/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 của Chính phủ về thu tiền sử dụng đất.

9. Thông tư 94/2011/TT-BTC ngày 29/06/2011 về việc sửa đổi, bổ sung thông tư số 120/2005/TT-BTC ngày 30/12/2005 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện Nghị định số 142/2005/NĐ-CP ngày 14/11/2005 của Chính phủ về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước.

10. Thông tư số 59/2012/TT-BTC , ngày 12/04/2012 của Bộ Tài chính: Sửa đổi một số điều của Thông tư số 46/2005/TT-BTC ngày 08/6/2005 của Bộ Tài chính hướng dẫn một số vấn đề về tài chính khi sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường.

11. Thông tư liên tịch số 03/2012/TTLT-BKHĐT-BNNPTNT-BTC , ngày 05/6/2012 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn-Bộ Tài chính-Bộ Kế hoạch và Đầu tư: Hướng dẫn thực hiện Quyết định 147/2007/QĐ-TTg và Quyết định 66/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ

12. Thông tư số 18/2013/TT-BTC ngày 20/2/2013 của Bộ Tài chính Hướng dẫn trình tự, thủ tục thanh lý rừng trồng và quản lý, sử dụng số tiền thu được từ thanh lý rừng trồng không thành rừng, rừng trồng không có khả năng thành rừng.

13. Thông tư số 207/2014/TT-BTC ngày 26/12/2014 của Bộ Tài chính về việc xác định tiền thuê đất đối với công ty nông, lâm nghiệp.

14. Thông tư số 77/2014/TT-BTC , ngày 16/06/2014 của Bộ Tài chính: Hướng dẫn một số điều của Nghị định số 46/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước.

15. Thông tư số 207/2014/TT-BTC ngày 26/12/2014 của Bộ Tài chính quy định về xác định tiền thuê đất đối với công ty nông, lâm nghiệp sử dụng đất vào mục đích sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản.

16. Thông tư số 02/2015/TT-BNNPTNT ngày 27/01/2015 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hướng dẫn xây dựng đề án và phương án sắp xếp, đổi mới công ty nông, lâm nghiệp theo Nghị định số 118/2014/NĐ-CP ngày 17/12/2014 về sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp.

17. Thông tư số 07/2015/TT-BTNMT ngày 26/2/2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về quy định việc lập phương án sử dụng đất; lập hồ sơ ranh giới sử dụng đất; đo đạc, lập bản đồ địa chính; xác định giá thuê đất; giao đất, cho thuê đất và cấp giấy chứng nhận quy.

18. Thông tư 51/2015/TT-BTC , ngày 17/4/2015 của Bộ Tài chính hướng dẫn về xử lý tài chính khi sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của Cty nông, lâm nghiệp.

19. Thông tư 52/2015/TT-BTC ngày 17/4/2015 của Bộ Tài chính: Hướng dẫn một số chính sách đặc thù đối với công ty nông, lâm nghiệp sau khi hoàn thành sắp xếp, đổi mới.

20. Thông tư liên tịch số 17/2015/TTLT-BNNPTNT-BTC , ngày 22/04/2015 Hướng dẫn phương pháp xác định giá trị rừng trồng, vườn cây để sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của các công ty nông, lâm nghiệp./.

 

PHỤ LỤC 3

QUỸ ĐẤT DO CÁC NÔNG, LÂM TRƯỜNG QUẢN LÝ QUA CÁC NĂM TRƯỚC NĂM 2004

TT	Năm	Tổng diện tích		Trong đó
		Số lượng (ha)	% so với DTTN cả nước	Nông trường		Lâm trường
				Số lượng (ha)	% so với tổng số	Số lượng (ha)	% so với tổng số
1	1986	7.500.000	23,2	1.200.000	16	6.300.000	84
2	1991	7.006.960	21,2	851.309	12,1	6.155.651	87,9
3	2000	5.637.574	17,4	636.780	11,29	5.000.794	88,71

(Nguồn: Báo cáo Chính phủ)

 

PHỤ LỤC 4

ĐẤT ĐAI DO NÔNG TRƯỜNG (CÔNG TY NÔNG NGHIỆP) QUẢN LÝ NĂM 2004

ĐVT: ha

TT	Tỉnh/Thành phố	Số nông trường (Cty Nông nghiệp)	Tổng diện tích	Trong đó
				Đất sản xuất nông nghiệp					Đất lâm nghiệp	Đất chuyên dùng	Đất ở	Đất chưa sử dụng	Đất khác
				Tổng số	Trong đó
					Cây hằng năm	Cây lâu năm	Đồng cỏ	Mặt nước
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14
1	Hà Giang	1	262	259	1	256		2		3
2	Tuyên Quang	3	4,199	2,900	977	1,847		76	516	305	392	81	5
3	Lào Cai	2	1,906	456	45	389		22		26	3	1,421
4	Điện Biên	1	652	634	274	356		4	1	7		10
5	Lai Châu	2	1,970	1,834	191	1,002	623	18	1	63	30	42
6	Sơn La	7	9,962	4,861	3,288	1,542		31	2,074	879	451	1,697
7	Hòa Bình	6	7,217	4,658	2,169	2,359	17	113	832	637	567	523
8	Thái Nguyên	4	5,540	2,605	552	1,630	346	77	1,604	250	349	737
9	Lạng Sơn	2	3,708	864	53	809		2	2,533	5	52	164
10	Quảng Ninh	4	1,095	811	56	744		11	222	45	15	2
11	Bắc Giang	2	1,194	752	110	626		16	231	119	11	21	61
12	Phú Thọ	3	4,032	787	34	694		59	3,038	146	60
13	Vĩnh Phúc	1	836	412	330	30		52	150	146	77	51
14	Bắc Ninh	1	300	230	116	15		99		57	11
15	TP. Hải Phòng	1	162	130	47	55		28		17	2	10
16	Nam Định	2	1,320	1,130						5	12	9	164
17	Ninh Bình	6	9,518	8,516	3,965	494		4,057	420	582
18	Thanh Hóa	6	12,385	7,382	4,994	2,172		216	1,312	1,573	599	655	863
19	Nghệ An	18	19,784	14,458	5,345	8,336	248	529	2,581	1,319		1,426
20	Hà Tĩnh	1	2,009	892	63	765		64	618	205	54	240
21	Quảng Bình	3	9,565	4,469	791	3,564	62	52	2,365	490	1,491	325
22	Quảng Trị	2	12,222	6,070	117	5,602		351	175	423	191	5,363
23	Quảng Nam	2	2,972	716	44	671		1	898	83	13	1,262
24	Quảng Ngãi	2	2,663	437	407	30			734	26	8	1,458
25	Phú Yên	2	2,874	2,526	764	1,718		44	125	32	12	3	26
26	Ninh Thuận	1	200	181	180			1		18		1
27	Kon Tum	6	15,881	15,389	16	15,316	57			266	1
28	Gia Lai	5	6,312	4,192	32	4,075		85	100	11		1,353	657
29	Đắk Lắk	38	63,094	52,707		50,321	421	1,965	1,505	5,356	1,812	1,550	164
30	Đắk Nông	2	4,450	3,962	12	3,912		38	128	56	28	42	195
31	Lâm Đồng	8	6,130	6,055	302	5,680	50	23	24	49		4
32	Bình Phước	6	55,559	54,021	15	53,929		77	78	1,461
33	Tây Ninh	7	34,020	28,975	5,566	23,342	62	5	82	1,350	776	659	2,178
34	Bình Dương	1	1,197	1,159		1,159			36	1
35	Đồng Nai	7	50,115	46,205	4,679	41,021	340	165	175	1,982	1,610	143
36	Bà Rịa - Vũng Tàu	2	12,999	10,999		10,999				94
37	TP. Hồ Chí Minh	3	7,471	5,596	1,471	3,562	553	10	653	674	24	46
38	Long An	1	1,089	1,089	1,089
39	Kiên Giang	2	5,672	4,983	4,983				57	326	35
40	TP. Cần Thơ	2	13,076	11,177	10,978	58	18	123	327	1,373	67
41	Sóc Trăng	2	4,615	1,956	1,934			22	899	315		3	848
	TỔNG SỐ	177	400,227	317,435	55,990	249,080	2,797	8,438	24,494	20,775	8,753	19,301	5,161

Nguồn: Báo cáo của Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương

 

PHỤ LỤC 5

ĐẤT ĐAI DO LÂM TRƯỜNG (CTY LÂM NGHIỆP, BQL RỪNG...) QUẢN LÝ NĂM 2004

ĐVT: ha

TT	Tỉnh/ Thành phố	Số Lâm trường (Cty Lâm Nghiệp, BQL rừng)	Tổng diện tích tự nhiên	Trong đó												Đất chưa sử dụng	Đất khác
				Rừng sản xuất				Rừng phòng hộ				Rừng đặc dụng
				Tổng số	Chia ra			Tổng số	Chia ra			Tổng số	Trong đó
					Rừng tự nhiên	Rừng trồng	Đất trống		Rừng tự nhiên	Rừng trồng	Đất trống		Rừng tự nhiên	Rừng trồng	Đất trống
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
1	Hà Nội	2	5,946					974	0	949	25	4,453	3,131	1,188	134		520
2	Hà Giang	7	102,814	29,715	15,789	5,787	8,139	73,098	59,960		13,138	0
3	Bắc Kạn	6	28,660	13,507	8,934	2,813	1,760	15,153	7,498	1,057	6,598	0
4	Tuyên Quang	10	52,382	40,411	7,342	26,592	6,477	7,373	1,417	5,457	499	53		53			4,544
5	Lào Cai	2	24,474	24,474	15,595	3,590	5,289	0				0
6	Điện Biên	3	144,872	0				61,081	50,035	1,194	9,852	0				155	2
7	Lai Châu	2	2,665	0				2,663	2,663			0					2
8	Sơn La	11	104,999	5,609	4,482	301	826	34,748	15,482	5,041	14,225	64,260	59,925		4,335
9	Yên Bái	9	167,485	23,735	6,216	16,588	931	136,878	24,791	29,593	82,494	0				402	6,470
10	Hòa Bình	7	21,275	14,734	1,612	10,131	2,991	3,294	2,938	48	308	0				28	3,077
11	Thái Nguyên	4	28,759	24,508	4,434	10,059	10,015	4,238	3,878	352	8	0
12	Lạng Sơn	11	40,662	23,954	730	20,821	2,403	4,542		2,278	2,264	9,744	8,293		1,451	409
13	Quảng Ninh	15	162,360	61,936	14,388	21,674	25,874	66,458	43,438	8,396	14,624	36,733	19,588	1,077	16,068		17
14	Bắc Giang	7	35,858	23,154	6,552	10,432	6,170	11,212	7,969	1,552	1,691	43		43			1,450
15	Phú Thọ	9	32,570	21,440		19,126	2,314	4,369	3,480	889		2,384	2,384			220
16	Vĩnh Phúc	2	2,566	1,796		1,571	225	749		749		0					21
17	Bắc Ninh	1	948	0				476		295	181	471		270	201
18	Hải Dương	5	7,024	0				4,572		4,572		1,531		1,531
19	Ninh Bình	8	29,489	3,022				8,046				16,257
20	Thanh Hóa	13	82,145	16,698	12,994	2,409	1,295	62,280	45,992	13,855	2,433	519	291	228
21	Nghệ An	15	113,268	61,522	31,702	11,813	18,007	47,357	31,046	8,580	7,731	408		408			3,982
22	Hà Tĩnh	12	276,013	47,351	22,663	11,061	13,627	146,375	94,237	24,842	27,296	79,009	59,970	1,974	17,065		3,249
23	Quảng Bình	11	543,364	184,926	158,567	13,800	12,559	271,810	210,610	9,991	51,209	85,754	85,754
24	Quảng Trị	4	88,505	31,046	6,156	15,812	9,078	57,459	43,641	8,381	5,437	0
25	Thừa Thiên - Huế	10	166,883	53,215	42,573	3,945	6,697	75,702	70,568	327	4,807	37,025	22,723	9,850	4,452		941
26	TP. Đà Nẵng	1	23,286	14,353	8,854	3,779	1,720	12,334	9,864	1,432	1,038	0
27	Quảng Nam	10	111,380	55,382		55,382		55,998		55,998		0
28	Quảng Ngãi	4	84,445	62,051	12,105	18,017	31,929	22,394	16,954	5,440		0
29	Bình Định	9	179,990	54,373	21,100	7,556	25,717	125,617	78,679	6,974	39,964	0
30	Phú Yên	2	41,968	6,267	4,553	177	1,537	4,182	941	3,241		0
31	Khánh Hòa	7	185,521
32	Ninh Thuận	8	224,586	12,451				168,321				43,814
33	Bình Thuận	20	343,527	103,861	84,996	6,607	12,258	202,470	155,137	9,944	37,389	36,900	30,708	814	5,378
34	Kon Tum	7	332,243	263,117	193,137	11,076	58,904	69,329	45,486	7,064	16,779	0
35	Gia Lai	33	539,194	304,240	238,599	7,926	57,715	149,014	106,033	11,626	31,355	56,009	53,045	391	2,573		29,929
36	Đắk Lắk	23	562,641	205,031	173,381	3,612	28,038	103,022	91,744	2,175	9,103	229,564	222.326	234	7,004	3,293	21,730
37	Đắk Nông	14	273,514	0				0				0
38	Lâm Đồng	8	209,262	154,533	133,026	18,110	3,397	12,010	11,374	566	70	0					42,719
39	Bình Phước	17	314,029	153,432	41,813	20,145	91,474	133,540	52,068	12,230	69,242	27,057	26,078	311	668
40	Tây Ninh	4	65,462	0				24,460	12,637	4,936	6,887	26,822	20,318	3,548	2,956	2,313	11,865
41	Bình Dương	4	17,727	12,977	864	11,665	448	4,019	461	769	2,789	35
42	Đồng Nai	10	171,658	42,048	17,451	15,326	9,271	35,206	13,171	17,160	4,875	94,400	84,635	2,805	6,960
43	Bà Rịa-Vũng Tàu	1	5,952	5,952		4,652	1,300	0				0
44	TP. Hồ Chí Minh	2	35,697					35,667	12,810	19,344	3,513	30		30
45	Long An	8	11,249	7,777		7,777		1,466		1,466		981		981
46	Bến Tre	1	9,916	1,206	3	20	1,183	4,200	201	1,582	2,417	4,510	781	1,262	2,467
47	Kiên Giang	1	5,097	5,097		5,097		0				0
48	Sóc Trăng	1	4,497	4,473		4,017	456	0				0
49	Cà Mau	24	163,966	130,317	114	70,857	59,346	13,510	1,781	7,354	4,375	20,139	6,253	5,294	8,592
	TỔNG SỐ	405	6,182,793	2,305,691	1,290,725	480,123	519,370	2,277,666	1,328,984	297,699	474,616	878,905	706,203	32,292	80,304	6,820	130,518

Nguồn: Báo cáo của Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương

 

PHỤ LỤC 6

TÌNH HÌNH TRANH CHẤP, LẤN CHIẾM ĐẤT ĐAI TẠI CÁC NÔNG, LÂM TRƯỜNG TRƯỚC NĂM 2004

TT	Tiêu chí	NTQD	LTQD
I	Lấn chiếm đất đai
1	Số địa phương xẩy ra lấn chiếm đất đai	39/53	39/53
2	Diện tích bị lấn chiếm (ha)	33.309	264.369
3	Tỷ lệ đất bị lấn chiếm (%)	5,2	5,3
II	Tranh chấp đất đai
1	Số địa phương xẩy ra tranh chấp đất đai	24/53	24/47
2	Diện tích đất bị tranh chấp (ha)	2.238	58.800
3	Tỷ lệ đất bị tranh chấp (%)	0,4	1,2

(Nguồn: Báo cáo Chính phủ)

 

PHỤ LỤC 7

DIỄN BIẾN SỐ LƯỢNG NÔNG TRƯỜNG QUỐC DOANH TRƯỚC VÀ SAU KHI SẮP XẾP, ĐỔI MỚI

TT	Chỉ tiêu	Đơn vị	Trước sắp xếp (2005)	Năm 2012	Tăng (+) Giảm (-)
I	Phân chia theo loại hình doanh nghiệp
1	Nông trường quốc doanh	NTQD	77	0	-77
2	Công ty nông nghiệp	C.ty	92	2	- 90
3	Công ty TNHH MTV (nhà nước làm chủ sở hữu)	C.ty	1	105	+ 104
4	Công ty cổ phần	C.ty	14	37	+ 23
5	Công ty liên doanh	C.ty	1	1	0
7	Giải thể (phê duyệt 25)	NT, C.ty	0	22	+ 22
II	Phân chia theo cấp quản lý
1	Thuộc UBND tỉnh	C.ty	89	69	-20
2	Thuộc TW (Tập đoàn, Tổng công ty 90, 91)	C.ty	96	76	-20

(Nguồn: Báo cáo Chính phủ)

 

PHỤ LỤC 8

DIỄN BIẾN SỐ LƯỢNG LÂM TRƯỜNG QUỐC DOANH TRƯỚC VÀ SAU KHI SẮP XẾP, ĐỔI MỚI

TT	Chỉ tiêu	Đơn vị	Trước sắp xếp (2005)	Năm 2012	Tăng (+) Giảm (-)
I	Diễn biến số lượng lâm trường quốc doanh
1	Số lượng lâm trường quốc doanh	LTQD	256	0	-256
2	Chuyển thành công ty TNHH MTV do nhà nước làm chủ sở hữu	Cty	0	148	+148
3	Chuyển thành công ty cổ phần	Cty	0	3	+3
4	Chuyển thành Ban quản lý rừng	Ban	0	91	+91
5	Giải thể	LTQD	0	14	+14
II	Diễn biến số lượng lâm trường quốc doanh theo phân cấp quản lý
1	Số lượng lâm trường quốc doanh	LTQD	256	148	-108
2	LTQD/CTLN trực thuộc tỉnh	LTQD	231	138	-93
3	LTQD/CTLN trực thuộc TW	LTQD	25	10	-15

(Nguồn: Báo cáo Chính phủ)

 

PHỤ LỤC 10

ĐẤT ĐAI DO CÁC NÔNG TRƯỜNG (CÔNG TY NÔNG NGHIỆP) QUẢN LÝ NĂM 2014

ĐVT: ha

TT	Tỉnh/Thành phố	Số nông trường (Cty Nông nghiệp)	Diện tích theo Đề án SXĐMNLT	Diện tích rà soát lại năm 2008	Diện tích quản lý, sử dụng năm 2014	Trong đó
						Đất sản xuất nông nghiệp					Đất lâm nghiệp				Đất chuyên dùng	Đất ở	Đất chưa sử dụng	Đất khác
						Tổng số	Trong đó				Tổng số	Trong đó
							Cây hằng năm	Cây lâu năm	Mặt nước	Khác		Rừng sản xuất	Rừng phòng hộ	Rừng đặc dụng
1	2		3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
26	Kon Tum	15			57,777	18,342	306	18,025	11		37,997	37,997			122	239	781	296
27	Gia Lai	5	4,812	4,581	3,631	3,361		3,275	86		0				241	29
28	Đắk Lắk	34	70,528	53,183	46,887	42,182	2,844	38,196	78	1,064	2,422	2,379	43		2,245	31	84	1,186
29	Đắk Nông	2	1,059	1,072	942	858	54	746	58		0				11	1		73
30	Lâm Đồng	13	6,130	6,130	4,939	4,867		4,848	19		24	24			48			50
31	Bình Phước	7		57,163	123,304	55,703	15	55,612	76		65,406	50,139	15,267		1,461
32	Tây Ninh	7	28,593	28,463	27,478	25,882	2,778	23,094	10		105	34	71		1,156	4	3	298
33	Bình Dương	1	1,214	1,214	1,214	1,140		1,140							3			71
34	Đồng Nai	3	49,765	47,584	46,225	42,814	4,659	38,017	133	5	176	132	44		609	29		2,597
35	Bà Rịa - Vũng Tàu	6	8,480	16,102	19,139	18,728		18,728			148	148			227		2
36	TP. Hồ Chí Minh	2	2,877	5,473	5,547	4,814	954	3,250	2	608	584	584			33	6	13	9
37	Long An	1		1,089	1,077	1,077	1,077				0
38	Kiên Giang	3		10,769	10,769	6,789	6,518	271			3,514	3,514			431	35
39	TP. Cần Thơ	2	12,280	12,875	12,139	11,359	10,958	250	133	18	0				582	94	104
	TỔNG SỐ	168	283352	331777	431430	292088	45561	239640	3988	2899	120855	103096	17759	0	9884	776	2638	6106

Nguồn: Báo cáo của Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương

 

PHỤ LỤC 11

ĐẤT ĐAI DO LÂM TRƯỜNG (CTY LÂM NGHIỆP, BQL RỪNG...) QUẢN LÝ NĂM 2014

ĐVT: ha

TT	Tỉnh /Thành phố	Số Lâm trường (Cty Lâm Nghiệp, BQL rừng)	Diện tích theo Đề án SXĐMNLT	Diện tích rà soát lại năm 2008	Diện tích quản lý, sử dụng năm 2014	Trong đó
						Đất lâm nghiệp				Đất nông nghiệp				Đất chuyên dùng	Đất ở	Đất chưa sử dụng	Đất khác
						Tổng số	Trong đó			Tổng số	Trong đó
							Rừng sản xuất	Rừng phòng hộ	Rừng đặc dụng		Cây hàng năm	Cây lâu năm	Nuôi trồng thủy sản
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
1	Hà Nội	2		5,607	5,607	5,316	0	1,804	3,512	182	0	178	4	0	82	0	25
2	Hà Giang	13		119,747	114,785	108,915	10,300	48,959	49,656	403		403		1,063	1	2,817	1,583
3	Bắc Kạn	1	28,660	17,729	16,616	16,616	13,557	3,059		0
4	Tuyên Quang	11	52,382	91,276	74,206	73,636	28,279	45,357		515	136	377	2	25		20	12
5	Lào Cai	2	27,412	26,230	26,228	26,219	25,749	470		0				9
6	Điện Biên	3	144,872	144,872	61,235	61,080		61,080		155	155			2
7	Lai Châu	9		1,719	316,543	316,541	2,673	276,079	37,789	0				2
8	Sơn La	10	103,664	103,664	90,487	90,288	3,494	21,681	65,113	113	113			25	1		64
9	Yên Bái	9	128,371	120,763	119,177	119,163	14,290	104,873		0				14
10	Hòa Bình	8	23,806	23,010	18,440	15,757	11,963	3,794		468	253	169	46	258	259	1,523	175
11	Thái Nguyên	5	28,759	28,491	25,075	25,043	8,205	9,298	7,540	12		12		16
12	Lạng Sơn	5		45,114	38,694	36,644	25,283	3,068	8,293	40	1	35	4	12	1	1,340	647
13	Quảng Ninh	19	189,915	172,723	139,098	134,567	41,151	71,217	22,199	0				172		3,737	623
14	Bắc Giang	9	34,302	54,316	45,292	44,758	14,701	17,885	12,172	32	10	18	4	84	9	267	162
15	Phú Thọ	15	79,247	81,808	63,808	60,564	14,129	31,720	14,715	249	29	220		255	44	1,275	1,420
16	Vĩnh Phúc	2	2,374	2,450	2,422	2,403	1,933	245	225	0				7	5		7
17	Bắc Ninh	1		645	645	645		645		0
18	Hải Dương	1		7,750	7,538	7,024	921	4,572	1,531	0				7	9		515
19	Ninh Bình	8		28,294	28,294	27,325	3,022	8,046	16,257							969
20	Thanh Hóa	13	81,763	80,870	78,362	77,350	24,789	52,043	518	646	561	85		304	1		60
21	Nghệ An	20	164,264	695,885	657,627	654,412	125,588	356,667	172,157	42	42			271		557	2,959
22	Hà Tĩnh	12	272,954	248,258	261,045	249,664	75,362	99,683	74,619	2,820	20	9	2,791	4,382	101	3,622	416
23	Quảng Bình	11	534,969	422,565	408,596	402,594	131,651	147,617	123,326	1,919		1,919		33			4,049
24	Quảng Trị	6	73,334	68,619	68,581	68,581	11,582	56,999		0				3
25	Thừa Thiên - Huế	13	233,152	186,135	203,404	201,556	45,037	68,495	88,024	11	11			3		1,003	821
26	TP. Đà Nẵng	1			26,751	26,751			26,751	0
27	Quảng Nam	18		832,287	792,595	777,852	67,053	582,490	128,309	12,597	72	12,525		1			2,144
28	Quảng Ngãi	3		16,119	15,602	15,580	15,580			11		11		11	1
29	Bình Định	13			227,118	197,203	42,876	127,174	27,153	0						29,899	16
30	Phú Yên	4	15,768	28,180	77,235	77,133	21,644	41,716	13,773	0
31	Khánh Hòa	7		185,521	179,615
32	Ninh Thuận	9			198,726	198,708	44,413	112,214	42,081	0				18
33	Bình Thuận	23	350,244	401,509	351,467	351,467	175,533	143,500	32,434	0				23		2,223
34	Kon Tum	18	455,417	502,746	472,999	454,278	220,421	140,605	93,252	10,279	10,139	50	90	9	1	8,822	2,507
35	Gia Lai	33	505,963	505,532	477,288	387,352	237,680	96,715	52,957	22,784	22,724	13	47			22,914	2,877
36	Đắk Lắk	23		512,900	492,232	467,151	134,565	103,022	229,564	0				326	21	3,004	21,730
37	Đắk Nông	21	273,514	299,202	257,787	202,150	144,015	44,219	13,916	28,791	17,784	10,676	331	94	6	1,596	8,426
38	Lâm Đồng	8	209,262	209,262	195,227	193,709	174,354	19,355		58		8	50	45	4	10	1,401
39	Bình Phước	18	314,029	178,730	178,078	171,266	94,081	45,538	31,647							4,552	2,260
40	Tây Ninh	4	64,674	64,674	66,000	66,000	4,817	29,555	31,628	0
41	Bình Dương	4	15,280	15,912	10,687	3,049	1,670	1,379		7,156		7,148	8	115	26	2	339
42	Đồng Nai	9	44,585	171,023	204,522	162,150	29,788	30,466	101,896	35,615	967	2,071	32,577	3,949	154	24	2,630
43	Bà Rịa - Vũng Tàu	4	5,952	17,054	25,033	24,965	4,463	10,090	10,412	0				5			32
44	TP. Hồ Chí Minh	2	35,967	35,697	35,697	35,697		35,667	30
45	Long An	9		11,249	11,145	10,108	7,548	1,579	981	0
46	Bến Tre	1	7,833	7,833		7,833	1,446	3,803	2,584	1,022	1,005		17	9	6
47	Kiên Giang	9		81,480	76,673	65,746	4,559	22,685	38,502	6,789	6,518	271		665	35	3,437
48	Sóc Trăng	1	4,497	4,306	4,097	3,418	3,418			33			33	645	1
49	Cà Mau	16	155,508	139,812	132,750	104,229	54,176	25,272	24,781	22,422	4,641		17,781	3,775	2,170		153
	TỔNG SỐ	466	4,662,693	6,999,568	7,381,129	6,830,456	2,117,759	3,112,400	1,600,297	155,164	65,181	36,198	53,785	16,637	2,938	93,613	58,053

Nguồn: Báo cáo của Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương