KẾ HOẠCH

PHÒNG NGỪA, ỨNG PHÓ SỰ CỐ HÓA CHẤT TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ GIANG

Căn cứ Luật Tổ chức chính quyền địa phương ngày 19 tháng 6 năm 2015;

Căn cứ Luật Hóa chất ngày 21 tháng 11 năm 2007;

Căn cứ Nghị định số 113/2017/NĐ-CP ngày 09 tháng 10 năm 2017 của Chính Phủ Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hóa Chất;

Căn cứ Nghị định số 17/2020/NĐ-CP ngày 05 tháng 02 năm 2020 của Chính Phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương;

Căn cứ Chỉ thị số 03/CT-TTg ngày 05 tháng 03 năm 2013 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất độc hại;

Căn cứ Thông tư số 32/2017/TT-BCT ngày 28 tháng 12 năm 2017 của Bộ Công Thương quy định cụ thể và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hóa chất và Nghị định số 113/2017/NĐ-CP ngày 09 tháng 10 năm 2017 của Chính Phủ Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hóa Chất;

Căn cứ Thông báo số 89/TB-UBND ngày 11 tháng 5 năm 2020 của UBND tỉnh Hà Giang thông báo Kết luận phiên họp tháng 4 năm 2020 của UBND tỉnh;

Căn cứ Thông báo số 147/TB-UBND ngày 30 tháng 6 năm 2020 của UBND tỉnh Hà Giang thông báo Kết luận phiên họp Lãnh đạo UBND tỉnh ngày 22 tháng 6 năm 2020.

Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Giang ban hành “Kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất trên địa bàn tỉnh Hà Giang”, nội dung cụ thể như sau:

I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU

1. Mục đích

Nâng cao ý thức chấp hành các quy định của pháp luật về sản xuất, kinh doanh và sử dụng hóa chất của tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh Hà Giang.

Tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh, vận chuyển và sử dụng hóa chất trên địa bàn tỉnh.

Chủ động phòng ngừa không để xảy ra sự cố mất an toàn về hóa chất trên địa bàn tỉnh và ứng phó kịp thời, hiệu quả khi có tình huống xảy ra.

Nêu cao vai trò, trách nhiệm của các ngành, các cấp, người đứng đầu các cơ quan, đơn vị trong công tác phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất tại địa phương.

2. Yêu cầu

Đảm bảo sự phối hợp đồng bộ giữa các Sở, Ban, Ngành; UBND các huyện, thành phố; UBND các xã, phường, thị trấn trong việc phổ biến, tuyên truyền, hướng dẫn, quản lý toàn diện hoạt động hóa chất trên địa bàn tỉnh Hà Giang. Huy động mọi nguồn lực tham gia công tác phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất.

Các tổ chức, cá nhân hoạt động hóa chất phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện hoạt động và chấp hành nghiêm túc các quy định trong hoạt động hóa chất đảm bảo công tác phòng ngừa đạt kết quả cao nhất và ứng phó kịp thời, hạn chế đến mức thấp nhất những thiệt hại khi có sự cố xảy ra.

II. NỘI DUNG, NHIỆM VỤ VÀ GIẢI PHÁP

1. Nội dung

Khảo sát, thu thập thông tin về hoạt động sản xuất, kinh doanh, sử dụng hóa chất trên địa bàn tỉnh Hà Giang.

Điều tra, xác định các cơ sở, các điểm có nguy cơ xảy ra sự cố hóa chất, xác định vùng ảnh hưởng xung quanh các điểm có nguy cơ xảy ra sự cố hóa chất tác động ảnh hưởng lớn trên địa bàn tỉnh Hà Giang.

Dự báo các tình huống, diễn biến các nguy cơ xảy ra sự cố để lựa chọn phương án ứng cứu tương ứng và phù hợp.

Xây dựng kế hoạch phòng ngừa sự cố hóa chất và kế hoạch ứng phó sự cố hóa chất.

2. Nhiệm vụ.

- Thực hiện Luật Hóa chất, Chính phủ và Bộ Công Thương đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật như: Nghị định số 113/2017/NĐ-CP ngày 09 tháng 10 năm 2017 cùa Chính Phủ Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hóa Chất; Nghị định số 17/2020/NĐ-CP ngày 05 tháng 02 năm 2020 của Chính Phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương; Thông tư số 32/2017/TT-BCT ngày 28 tháng 12 năm 2017 của Bộ Công Thương quy định cụ thể và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hóa chất và Nghị định số 113/2017/NĐ-CP ngày 09 tháng 10 năm 2017 của Chính Phủ Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hóa Chất;

- Ngày 05 tháng 3 năm 2013 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 03/CT-TTg về việc tăng cường công tác phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất độc hai, trong đó yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có trách nhiệm chỉ đạo các cơ quan chức năng trên địa bàn tỉnh xây dựng Kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố cấp tỉnh.

- Để phòng ngừa có hiệu quả sự cố hóa chất độc hại tạo điều kiện cho sản xuất, kinh doanh và sử dụng hóa chất an toàn, hiệu quả, góp phần bảo vệ sức khỏe con người, bảo vệ môi trường; đồng thời nêu cao vai trò, trách nhiệm của các ngành, các cấp, người đứng đầu các cơ quan, đơn vị trong công tác phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất tại địa phương thì việc xây dựng Kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất là cần thiết, nhằm đảm bảo an toàn trong công tác quản lý cũng như hoạt động sản xuất, kinh doanh có liên quan đến hóa chất theo đúng quy định của pháp luật.

3. Các giải pháp ứng phó.

3.1 Thực trạng hoạt động hóa chất trên địa bàn tỉnh.

3.1.1. Thực trạng về vận chuyển, sản xuất kinh doanh và sử dụng hóa chất trên địa bàn tỉnh.

Theo số liệu báo cáo, thống kê trên địa bàn tỉnh Hà Giang, khối lượng hóa chất tồn trữ lớn nhất tại một thời điểm của các cơ sở chưa vượt ngưỡng quy định tại phụ lục IV của Nghị định số Nghị định số 113/2017/NĐ-CP. Do vậy, cho đến thời điểm hiện tại chưa có cơ sở đơn lẻ nào phải xây dựng Kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất. Có danh sách các cơ sở sản xuất, kinh doanh và sử dụng hóa chất và khu vực có nguy cơ bị ảnh hưởng do hóa chất gây ra (Phụ lục số 1).

Tổng hợp, đánh giá hoạt động sản xuất, kinh doanh, sử dụng, vận chuyển của các cơ sở hóa chất trên địa bàn tỉnh:

a) Hoạt động sản xuất hóa chất:

Trên địa bàn tỉnh hiện nay chưa có nhà máy sản xuất hóa chất mà chủ yếu là kinh doanh hóa chất và sử dụng hóa chất để sản xuất các sản phẩm.

b) Hoạt động kinh doanh hóa chất:

Trong hoạt động kinh doanh hóa chất trên địa bàn tỉnh, tập trung chủ yếu là lĩnh vực kinh doanh xăng dầu và khí dầu mỏ hóa lỏng (LPG).

- Về sang chiết và kinh doanh khí dầu mỏ hóa lỏng:

Có 01 trạm nạp khí LPG vào chai của Công ty cổ phần thương mại và dịch vụ Đông Tùng (địa chỉ: tại Km 5, xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang).

Có 161 cơ sở bán lẻ LPG chai, xen kẽ trong khu dân cư, trong nhà dân; Trong đó tập trung ở địa bàn thành phố Hà Giang có 15 cửa hàng; huyện Bắc Quang có 39 cửa hàng; huyện Vị Xuyên có 35 cửa hàng; huyện Quang Bình có 15 cửa hàng; huyện Quản Bạ có 24 cửa hàng; huyện Yên Minh có 07 cửa hàng; huyện Đồng Văn có 05 cửa hàng; huyện Mèo Vạc có 03 cửa hàng; huyện Hoàng Su Phì có 03 cửa hàng; huyện Xín Mần có 04 cửa hàng, huyện Bắc Mê.

- Về kinh doanh vật liệu nổ công nghiệp:

Có 01 kho chứa VLNCN của Chi nhánh Công nghiệp hóa chất mỏ Hà Tuyên (địa chỉ tại phường Quang Trung, Thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang); và 01 kho chứa VLNCN của Chi nhánh Công ty kinh tế kỹ thuật Quốc Phòng (địa chỉ tại phường Ngọc Hà, Thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang).

- Về kinh doanh xăng dầu và bán lẻ bình gas:

Có 61 cửa hàng kinh doanh xăng dầu và bán lẻ LPG chai; trong đó tập trung ở địa bàn thành phố Hà Giang có 08 cửa hàng; huyện Bắc Quang có 19 cửa hàng; huyện Vị Xuyên có 08 cửa hàng; huyện Quang Bình có 06 cửa hàng; huyện Quản Bạ có 02 cửa hàng; huyện Yên Minh có 02 cửa hàng; huyện Đồng Văn có 02 cửa hàng; huyện Mèo Vạc có 02 cửa hàng; huyện Hoàng Su Phì có 04 cửa hàng; huyện Xín Mần có 05 cửa hàng, huyện Bắc Mê có 03 cửa hàng.

c) Sử dụng hóa chất để sản xuất

- Lĩnh vực sản xuất, chế biến gỗ

Có 01 nhà máy sản xuất nguyên liệu giấy và giấy bản (địa chỉ tại Cụm công nghiệp Nam Quang, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang), 02 nhà máy sản xuất ván thanh, ván MDF (địa chỉ tại Khu công nghiệp Bình Vàng), 01 nhà máy sản xuất gỗ ép (địa chỉ tại Cụm công nghiệp Nam Quang, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang).Các loại hóa chất sử dụng chủ yếu là natrihydroxit, canxihydroxit (NaOH; CaOH) để tẩy trắng, keo E0 để dán gỗ và lưu huỳnh chống mối mọt.

- Lĩnh vực sản xuất nước sạch

Có 04 nhà máy sản xuất nước sạch, hóa chất sử dụng là dung dịch Clo (địa chỉ 01 nhà máy tại tổ 5, phường Trần Phú, Thành phố Hà Giang; 01 nhà máy tại Thị trấn Việt Vinh, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang; 01 nhà máy tại xã Kim Ngọc, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang và 01 nhà máy tại xã Tân Quang, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang).

- Lĩnh vực tuyển quặng antimol, vàng

Có 02 nhà máy tuyển quặng antimol (địa chỉ tại xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc 01 nhà máy; tại xã Mậu Duệ, huyện Yên Minh 01 nhà máy). Hóa chất sử dụng chính là kẽm sun phát (ZnSO₄), đồng sun phát (CuSO₄)

Có 03 nhà máy tuyển quặng vàng (địa chỉ tại xã Việt Hồng, huyện Bắc Quang 01 nhà máy; tại xã Tiên Kiều, huyện Bắc Quang 01 nhà máy; tại thôn Tòong, xã Ngọc Minh, huyện Vị Xuyên 01 nhà máy). Hóa chất sử dụng chính là Hydro xianua (HCN), thủy ngân (Hg).

- Lĩnh vực luyện kim

Có 01 nhà máy luyện antimol (địa chỉ tại xã Mậu Duệ, huyện Yên Minh, tỉnh Hà Giang); có 01 nhà máy luyện chì, kẽm (địa chỉ tại Khu công nghiệp Bình Vàng). Hóa chất sử dụng là soda (Na₂CO₃), dung dịch điện phân NaCl; Trong tương lai nhà máy luyện chì, kẽm có thể sản xuất axit sunphuric từ nguồn khí SO₂ thải ra của nhà máy.

- Lĩnh vực sản xuất, lắp ráp ô tô.

Có 01 nhà máy lắp ráp ô tô (địa chỉ tại xã Thanh Thủy, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang). Hóa chất sử dụng chính là các loại dung môi sơn, dung môi hòa tan, dung môi điện phân.

- Lĩnh vực sản xuất hóa chất:

Hiện nay tỉnh Hà Giang đã chấp thuận đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất dung môi C₃H₇NOS vụ cho ngành công nghiệp có công suất 1500 tấn/ năm được đặt tại khu công nghiệp Bình Vàng.

d) Vận chuyển hóa chất

Hầu hết các loại hóa chất được vận chuyển bằng đường bộ.

Vận chuyển xăng dầu, gas: Các đơn vị kinh doanh xăng, dầu, gas sử dụng xe chuyên dụng của mình để vận chuyển hoặc thuê đơn vị có đủ điều kiện vận chuyển.

Vận chuyển VLNCN: Sử dụng xe chuyên dụng phù hợp với yêu cầu và quy định của pháp luật để vận chuyển VLNCN từ doanh nghiệp cung ứng đến các doanh nghiệp sử dụng.

Vận chuyển các loại hóa chất khác: Các đơn vị sử dụng hóa chất không trực tiếp vận chuyển mà đều thuê lại các đơn vị khác.

e. Đánh giá tình hình sự cố hóa chất đã xảy ra trên địa bàn tỉnh.

Trong những năm qua trên địa bàn tỉnh Hà Giang sự phát triển của các ngành công nghiệp đã có sự đa dạng nhưng còn ở quy mô nhỏ, số lượng đơn vị hoạt động có liên quan đến hóa chất nguy hiểm ít. Do đó, trong quá trình vận chuyển sử dụng chưa để xảy ra sự cố hóa chất, một phần do hoạt động hóa chất còn hạn chế hoặc do điều kiện cơ sở vật chất chứa đựng, bảo quản hóa chất đảm bảo an toàn, công tác phòng ngừa tốt.

3.1.2. Đánh giá năng lực về con người, trang thiết bị phục vụ ứng phó sự cố hóa chất của các cơ sở và của các cơ quan chức năng

Hiện nay trên địa bàn tỉnh Hà Giang chỉ có một đơn vị Phòng cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ trực thuộc Công an tỉnh Hà Giang có trụ sở tại Thành phố Hà Giang. Theo đề án Quy hoạch tổng thể hệ thống cơ sở phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn cứu hộ trên địa bàn tỉnh Hà Giang đến 2020 có xét đến 2030, tiến hành thành lập các Đội phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ thuộc các huyện Yên Minh, Hoàng Su Phì, Bắc Quang.

Tuy nhiên đối với địa bàn các huyện hiện nay đang thiếu lực lượng phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ chuyên nghiệp, nếu trên địa bàn các huyện có xẩy ra sự cố hóa chất lớn thì việc ứng cứu mang tính chuyên nghiệp gặp nhiều khó khăn.

3.2. Nội dung kịch bản kế hoạch ứng phó sự cố hóa chất

3.2.1. Xác định các nguy cơ gây ra sự cố hóa chất lớn

Hoạt động hóa chất tại tỉnh Hà Giang chủ yếu là kinh doanh xăng dầu, khí dầu mỏ hóa lỏng và một số nhà máy tuyển quặng kim loại màu (antimon, vàng, chì kẽm) chế biến giấy, bột giấy, luyện kim, vật liệu nổ công nghiệp, sản xuất nước sạch, sơn ô tô. Do vậy các nguy cơ gây ra sự cố hóa chất lớn chủ yếu là cháy nổ, vỡ hồ bùn thải tuyển của các nhà máy tuyển quặng. Địa bàn có nguy cơ xẩy ra sự cố hóa chất lớn nhất là thành phố Hà Giang, huyện Bắc Quang, Vị Xuyên do tập trung nhiều cơ sở kinh doanh xăng dầu, khí dầu mỏ hóa lỏng tập trung nhiều dân cư và khu công nghiệp Bình Vàng. Khu vực bị ảnh hưởng bởi sự cố khi xảy ra tại một địa điểm kinh doanh hóa chất vào khoảng 40.000 m².

- Đặc tính hóa lý và độc tính chính của một số loại hóa chất nguy hiểm được lưu trữ tại các cơ sở kinh doanh, sử dụng được thể hiện tại Bảng 1 và 2.

- Khoảng cách cách ly ban đầu và khoảng cách phát tán theo hướng gió của một số hóa chất được thể hiện tại Bảng 3.

- Xác định khoảng cách tương ứng với các mức độ rủi ro cá nhân (Phụ lục 4)

3.2.2. Kịch bản sự cố hóa chất lớn có thể xảy ra, xác định khu vực chịu ảnh hưởng của các sự cố hóa chất

a. Sự cố rò rỉ, tràn, đổ hóa chất

Sự cố rò rỉ, tràn, đổ hóa chất có thể xảy ra đối với tất cả các cơ sở kinh doanh, sử dụng, vận chuyển hóa chất. Đây là sự cố diễn ra có thể từ từ hoặc nhanh chóng tùy thuộc vào tình huống xảy ra. Mức độ ảnh hưởng tới con người, môi trường, môi sinh và tài sản tùy thuộc vào đặc tính và sự phát tán của hóa chất.

Khu vực ảnh hưởng đồng hành cùng địa điểm cơ sở hoạt động, phạm vi ảnh hưởng thường trong một diện tích nhỏ, chủ yếu tại cơ sở hoạt động. Ngoại trừ một số trường hợp tràn đổ hóa chất trong quá trình vận chuyển, trường hợp này thường xảy ra với 01 chuyến vận tải xăng, dầu, gas ... khu vực ảnh hưởng không xác định cụ thể.

b. Sự cố vỡ đập chứa hóa chất

Sự cố này có thể xảy ra đối với các cơ sở tuyển quặng antimol, vàng, chì kẽm. Đây là sự cố diễn ra thường vào mùa mưa lũ, sự cố thường nhanh chóng và khó kiểm soát. Mức độ ảnh hưởng tới con người, môi trường, môi sinh là nguy hiểm, lâu dài.

Khu vực và phạm vi ảnh hưởng của sự cố kể trên thường ở vùng sâu, xa các trung dân cư kinh tế xã hội. Tuy nhiên vậy phạm vi ảnh hưởng trên diện rộng, kéo dài, do hóa chất chảy theo các nguồn nước khe, suối. Việc khắc phục hậu quả gặp nhiều khó khăn do tính chất địa hình, đặc tính hóa chất.

c. Sự cố cháy, nổ

Sự cố cháy nổ có thể xảy ra đối với các cơ sở kinh doanh, sử dụng, vận chuyển hóa chất như: Xăng, dầu, gas, vật liệu nổ, clo, dung môi sơn... Đây là sự cố diễn ra rất nhanh chóng, hậu quả khó lường. Mức độ ảnh hưởng đến con người, môi trường có thể xảy ra khó lường trước về thiệt hại.

Khu vực ảnh hưởng có thể xảy ra nhiều nhất là các trung tâm trị trấn, thị tứ, thành phố. Đây là nơi tập trung nhiều cơ sở kinh doanh xăng, dầu, đồng thời cũng là nơi tập trung đông dân cư, tài sản vật chất công cộng. Phạm vi ảnh hưởng có thể lên đến 20.000m² khi xảy ra tại một cơ sở.

Nhà máy sản xuất hóa chất dung môi C₃H₇NOS được dự kiến sản xuất tại khu công nghiệp Bình Vàng là nơi có nguy cơ cháy nổ trong quá trình sản xuất bảo quản nguyên liệu và sản phẩm sau sản xuất. Phạm vi ảnh hưởng là các đơn vị hoạt động sản xuất trong khu công nghiệp Bình Vàng liền kề với nhà máy sản xuất hóa chất

3.2.3. Dự báo tình huống, diễn biến của các nguy cơ xảy ra sự cố để lựa chọn phương án ứng cứu tương ứng.

Như đã phân tích ở trên sự cố hóa chất có thể xảy ra trên địa bàn tỉnh Hà Giang chủ yếu do cháy nổ; rò rỉ, tràn đổ hóa chất; vỡ đập ngăn chứa chất thải nguy hại của cơ sở tuyển quặng.

Các sự cố nếu xảy ra sẽ diễn biến rất nhanh ảnh hưởng lớn đến đời sống sinh hoạt của nhân dân, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Do đó để có phương án ứng cứu tương ứng và phù hợp. Do đó, đưa ra một số phương án lựa chọn ứng phó như sau:

a. Sự cố tràn đổ, rò rỉ hóa chất ở diện rộng

Thông gió khu vực rò rỉ hoặc tràn hóa chất, hủy bỏ tất cả các nguồn lửa, nguồn phát nhiệt lớn, tia lửa điện; cô lập khu vực tràn đổ, rò rỉ hóa chất, nghiêm cấm người không có nhiệm vụ vào khu vực tràn đổ, rò rỉ hóa chất. Những người có nhiệm vụ ứng phó sự cố hóa chất phải mang thiết bị phòng hộ cá nhân phù hợp. Hấp thụ hóa chất tràn đổ, rò rỉ bằng chất liệu trơ (như vermiculite, cát, đất), không sử dụng chất liệu dễ cháy. Sau đó thu gom hóa chất và chứa đựng trong các thùng chứa hóa chất nguy hại. Sử dụng dụng cụ không phát ra tia lửa điện để thu gom. Dùng nước rửa sạch khu vực hóa chất tràn đổ, rò rỉ; thu gom nước và trung hòa rồi mới thải ra môi trường theo quy định bảo vệ môi trường.

b. Sự cố vỡ đập ngăn chứa hóa chất có khối lượng lớn

Kiểm tra nồng độ, đặc điểm, tính chất hóa chất chảy ra khu vực khe suối, nguồn nước của nhân dân. Thông báo cho nhân dằn trong vùng bị ảnh hưởng biết để không tiếp tục sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm hóa chất. Sử dụng các hóa chất theo tính chất, định lượng cụ thể để trung hòa hóa chất độc chảy ra môi trường, dùng các phương tiện thiết bị nạo vét lòng khe, suối, tập kết chất bùn chứa hóa chất nguy hại vào khu vực an toàn. Quan trắc môi trường khu vực có sự cố hóa chất chảy ra. Nếu nguồn nước vẫn bị ảnh hưởng do hóa chất gây ra thì phải tiếp tục xử lý cho đến khi đảm bảo an toàn đối với con người.

c. Sự cố cháy nổ lớn

Cần cách ly một trong ba yếu tố gây nên quá trình cháy (nhiệt, nhiên liệu và oxy). Các chất dùng để chữa cháy như: Cát, bột đá, nước, bình chữa cháy, chất tạo bọt chữa cháy...Tùy vào các đặc tính của từng đám cháy do nguồn nhiệt và các chất cháy khác nhau, mà sử dụng các loại hóa chất hoặc phương tiện chữa cháy khác nhau.

3.2.4. Kế hoạch ứng phó với các kịch bản sự cố hóa chất lớn đã được chỉ ra

3.2.4.1. Quy trình ứng phó sự cố hóa chất

a. Tiếp nhận thông tin về sự cố hóa chất

Thông tin về sự cố hóa chất được tiếp nhận thông qua nhiều hình thức khác nhau để đảm bảo nhanh chóng kịp thời ứng cứu. Để đảm bảo có sự thống nhất khi có sự cố hóa chất xảy ra sử dụng hệ thống thông tin trực ban của lực lượng Cảnh sát PCCC & CNCH, Công an tỉnh và thường trực Ban chỉ đạo phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất cấp tỉnh.

Khi nhận được thông tin chính xác về sự cố hóa chất Ban Chỉ đạo là đơn vị quyết định triển khai mọi nhiệm vụ về ứng cứu.

b) Đánh giá tình hình sơ bộ ban đầu

Khẩn trương họp Ban chỉ đạo đánh giá tình hình sơ bộ ban đầu về sự cố như: Địa điểm xảy ra, loại hóa chất, loại hình sự cố, nguyên nhân xảy ra, khu vực ảnh hưởng, ước lượng mức độ ảnh hưởng...

c. Triển khai hoạt động ứng phó

Trưởng Ban Chỉ đạo trực tiếp yêu cầu lực lượng Công an (Đơn vị PCCC & CNCH), lực lượng quân sự (BCH Quân sự tỉnh, BCH Quân sự huyện và xã đội) là đơn vị trực tiếp tiến hành công tác ứng phó sự cố. Đồng thời yêu cầu lực lượng cứu nạn, cứu hộ của các ngành, các cấp phối hợp triển khai thực hiện công tác ứng phó sự cố. Ngay sau đó chỉ đạo bằng công điện khẩn, văn bản hỏa tốc đến các ngành, các cấp và các lực lượng chức năng triển khai công tác ứng phó, khắc phục sự cố nhằm khẩn trương khắc phục nhanh nhất mọi thiệt hại đối với người, tài sản.

Nguyên tắc ứng phó: Ưu tiên cứu người rồi mới đến tài sản, đến cách ly ứng các khu vực quan trọng trước mới đến khu vực phụ trợ.

d. Cứu nạn, cứu hộ

Người trực tiếp chỉ huy cứu nạn, cứu hộ chỉ đạo lực lượng nòng cốt là Cảnh sát PCCC - CNCH trực tiếp làm công tác ứng phó, cứu nạn, cứu hộ; các lực lượng quân sự, công an, y tế phối hợp cứu người, tài sản vật chất, bố trí điều kiện cơ sở vật chất để phục vụ mọi công tác ứng phó như: Đảm bảo giao thông, xây dựng lều trại; cung cấp điện, nước, thông tin, phương tiện, dụng cụ, thực phẩm ...

3.2.4.2. Sơ tán dân trong khu vực ảnh hưởng

Tùy theo tính chất sự cố và tình hình ảnh hưởng đến dân cư trong khu vực sự cố mà Ban chỉ đạo quyết định sơ tán hay không sơ tán dân cư.

Ban chỉ đạo ứng phó sự cố hóa chất yêu cầu lực lượng Công an (Cảnh sát PCCC & CNCH), quân sự (Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, Ban Chỉ huy Quân sự huyện, xã đội) xây dựng lều bạt tạm tại vị trí thích hợp gần nơi xảy ra sự cố nhưng đảm bảo khoảng cách an toàn, thuận lợi trong công tác điều trị, chăm sóc người bị nạn và đảm bảo đủ chỗ ở cho những người khác thuộc khu vực sự cố.

Phối hợp với chính quyền địa phương để huy động điều kiện cơ sở vật chất phục vụ cho nhân dân khu vực sự cố trong thời gian ứng phó, khắc phục sự cố; đảm bảo về công tác an ninh trật tự, y tế, vệ sinh an toàn thực phẩm và các điều kiện khác phục vụ nhân dân nơi xảy ra sự cố.

3.2.5. Các giải pháp kỹ thuật khắc phục sự cố hóa chất

a. Nguyên tắc chung:

- Loại bỏ các nguy cơ còn tồn tại để chuẩn bị làm vệ sinh khu vực sự cố hóa chất.

- Thu dọn chất thải, chất tro cháy, các thứ đổ vỡ, trang thiết bị hỏng hóc ... Quản lý chất thải nguy hại theo quy định. Khôi phục lại môi trường ban đầu và đánh giá các thiệt hại về người và tài sản.

b. Một số trường hợp cụ thể:

Thứ nhất: Khắc phục sự cố do cháy, nổ hóa chất là xăng, dầu, khí dầu mỏ hóa lỏng hoặc các loại hóa chất khác có khả năng cháy nổ.

Sự cố do cháy nổ hóa chất thường để lại hậu quả rất nghiêm trọng đối với cơ sở vật chất hoặc nguy cơ gây tai nạn cho con người. Cơ sở vật chất thường bị phá hủy không có khả năng phục hồi hoặc không còn tính năng sử dụng sau khi bị sự cố cháy nổ xảy ra. Do vậy biện pháp kỹ thuật khắc phục sự cố cháy nổ hóa chất gặp rất nhiều khó khăn mà không đem lại hiệu quả, thông thường là các biện pháp kỹ thuật tháo dỡ, lắp đặt, thu dọn trang thiết bị, dụng cụ tại hiện trường hoặc áp dụng kỹ thuật xây dựng mới cơ sở vật chất bị hư hỏng.

Thứ hai: Khắc phục sự cố do rò rỉ hóa chất là xăng dầu, khí dầu mỏ hóa lỏng hoặc các loại hóa chất khác.

Trước hết phải khoanh vùng hóa chất bị rò rỉ, tìm mọi biện pháp để không cho hóa chất phát tán ra môi trường xung quanh, xây dựng cảnh báo khu vực và cho người canh gác 24/24 giờ. Tìm vị trí hóa chất bị rò rỉ từ bình, bồn chứa, bể chứa. Xác định các nguyên nhân gây rò rỉ và tìm giải pháp khắc phục. Tùy theo tính chất của bình chứa, bể chứa, loại hóa chất đang chứa đựng sử dụng các biện pháp hàn gắn chỗ rò rỉ sao đảm bảo an toàn. Nếu hóa chất có tính chất nguy hiểm dễ cháy nổ có thể phải di dời sang thiết bị chứa đựng khác trước khi thao tác hàn gắn chỗ rò rỉ. Đồng thời trong thời gian khắc phục sự cố thì ngừng mọi hoạt động kinh doanh, sử dụng hóa chất để đảm bảo an toàn đối với người và cơ sở vật chất.

Thứ ba: Khắc phục sự cố vỡ đập ngăn hồ lắng bãi thải nguy hại tại các nhà máy tuyển quặng.

Xác định phạm vi ảnh hưởng của sự cố đối với vỡ đập ngăn của các hồ lắng bãi thải tuyển quặng đối với con người, đối với môi trường vùng hạ du của nhà máy. Sau đó tiến hành các biện pháp kỹ thuật để ngăn bùn thải mang theo các hóa chất độc hại không phát tán lan truyền trên diện rộng và cho tiến hành nạo vét thu hồi và xử lý khối lượng hóa chất, bùn thải mang theo hóa chất. Sử dụng các biện pháp trung hòa hóa chất độc hại còn tồn tại trong môi trường sau khi nạo vét. Quan trắc môi trường để đánh giá công tác khắc phục và xác định nồng độ các chất độc hại còn tồn tại trong môi trường đã đạt yêu cầu theo quy định hay chưa.

3.2.5. Công tác đảm bảo

a. Công tác chỉ đạo, điều hành

Ban Chỉ đạo phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất cấp tỉnh là đơn vị chịu mọi trách nhiệm trong công tác chỉ đạo, điều hành, phân công cho các ngành, các cấp và trực tiếp chỉ đạo các lực lượng nòng cốt trong ứng cứu sự cố hóa chất.

Phòng Cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ và các Đội cảnh sát phòng cháy chữa cháy cứu nạn cứu hộ trên địa bàn các huyện, (khi được thành lập) là đơn vị chuyện nghiệp có chức năng, nhiệm vụ chính đảm bảo công tác cứu nạn, cứu hộ, ứng phó sự cố trên địa bàn tỉnh Hà Giang.

Lực lượng quân sự có trách nhiệm phối hợp trong công tác ứng phó, cứu nạn, cứu hộ và khắc phục sự cố. Ngoài ra có lực lượng cứu nạn, cứu hộ của các ngành, các cấp cùng tham gia thực hiện nhiệm vụ ứng phó, cứu nạn, cứu hộ, khắc phục sự cố (Phụ lục 2).

b. Điều kiện cơ sở vật chất

Để duy trì lực lượng đảm bảo sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ ứng phó sự cố hóa chất thì đòi hỏi lực lượng Phòng cháy chữa cháy & Cứu nạn cứu hộ phải chuẩn bị đầy đủ điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ phục vụ công tác. Đồng thời thường xuyên diễn tập sẵn sàng tác nghiệp trong mọi điều kiện, hoàn cảnh.

Ngoài ra phải phối hợp với lực lượng quân sự để ứng cứu tại chỗ ban đầu và thực hiện công tác đảm bảo an ninh, tính mạng người dân, tài sản, của cải vật chất của nhân dân. Danh mục huy động trang thiết bị, dụng cụ kèm theo (Phụ lục 5)

c. Kinh phí

Mọi chi phí cho hoạt động phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất cấp tỉnh được thực hiện dựa trên nguồn ngân sách nhà nước cấp cho hoạt động hàng năm hoặc theo từng sự vụ xảy ra. Ban chỉ đạo là đơn vị xây dựng chi phí tài chính hoạt động hàng năm trình cơ quan chức năng phê duyệt cấp kinh phí. Hoạch toán chi phí tài chính thông qua các cơ quan chức năng chuyên môn trực tiếp tham gia ứng phó sự cố hóa chất.

3.3. Kế hoạch ứng phó sự cố cụ thể

3.3.1. Kế hoạch ứng phó đối với nhà máy sản xuất hóa chất dung môi C₃H₇NOS tại khu công nghiệp Bình Vàng

Nhà máy sản xuất hóa chất dung môi C₃H₇NOS tại khu công nghiệp Bình Vàng thường xảy ra sự cố tràn, đổ hóa chất và cháy, nổ.

* Biện pháp phòng ngừa:

- Nhà máy sản xuất hóa chất dung môi phải thực hiện nghiêm công tác phòng chống cháy nổ, trên cơ sở kế hoạch ứng phó sự cố hóa chất được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

- Bao bì chứa phải làm từ vật liệu bền đối với va đập như: sắt, nhựa cứng...; có nắp đậy kín, trước khi dùng thùng chứa phải cọ rửa thật sạch nếu trước đó đã chứa loại hóa chất khác. Trong quá trình nhập kho, cần kiểm tra kỹ bao bì, phuy can chứa đựng để đảm bảo không có hiện tượng nứt vỡ thùng chứa, rách thủng bao bì, tránh hiện tượng rò rỉ tràn đổ. Nếu phát hiện có hiện tượng nứt vỡ, rách thủng thì phải để riêng và xử lý trước khi cho nhập kho.

- Để tránh hiện tượng tràn, đổ, rò rỉ hóa chất, trong kho bảo quản phải sắp xếp các loại hóa chất ngay ngắn và theo từng khu vực riêng. Từng lô hàng được đánh dấu và ghi bảng tên trên tường để thuận tiện cho việc kiểm tra và giám sát.

- Có kế hoạch thực hiện việc kiểm tra các trang thiết bị điện bao gồm cả điện động lực và điện chiếu sáng để ngăn chặn các khả năng chập điện trong các động cơ, trên dây dẫn qua các khu vực nguy hiểm.

- Trang bị phương tiện, dụng cụ báo khói, báo cháy; thiết bị chống sét; thiết bị đo nhiệt độ, đo nồng độ hơi hóa chất...

- Tất cả công nhân làm việc tại cơ sở phải được huấn luyện định kỳ về công tác bảo quản, vận chuyển và công tác phòng chống cháy nổ, tất cả công nhân phải được trang bị và sử dụng đúng chủng loại bảo hộ lao động. Chỉ những công nhân đã qua đào tạo và kiểm tra đủ tiêu chuẩn mới được làm các công việc có yêu cầu cao về an toàn và kiến thức kỹ thuật.

- Định kỳ hằng năm tổ chức diễn tập ứng phó sự cố hóa chất cho người lao động tại cơ sở sản xuất hóa chất.

* Kế hoạch ứng phó:

- Triển khai các bước theo đúng kế hoạch ứng phó đã được phê duyệt.

- Đối với sự cố tràn đổ hóa chất: Khi phát hiện dung môi bị tràn đổ, người phát hiện ngay lập tức báo cho chủ cơ sở, trưởng ca/kip trực và nhân viên cơ sở để có biện pháp xử lý. Chủ cơ sở chỉ đạo các nhân viên trong cơ sở tiến hành ứng phó sự cố bằng cách kiểm tra vị trí tràn đổ, số lượng hóa chất tràn đổ, phạm vi ảnh hưởng ...đồng thời thông gió khu vực tràn đổ hóa chất, hủy bỏ tất cả các nguồn lửa, nguồn phát nhiệt lớn, tia lửa điện. Sau đó thu gom hóa chất và chứa đựng trong các thùng chứa hóa chất nguy hại. Dùng nước rửa sạch khu vực hóa chất tràn đổ, thu gom nước và trung hòa rồi mới thải ra môi trường theo quy định bảo vệ môi trường.

- Đối với sự cố cháy, nổ: Khi phát hiện đám cháy, người phát hiện ngay lập tức báo cho chủ và nhân viên nhà máy đồng thời báo cho lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ tại địa phương kịp thời ứng cứu. Chủ và nhân viên cơ sở sử dụng các biện pháp ứng phó tại chỗ để xử lý ban đầu đám cháy, không cho đám cháy lan rộng. Sơ tán người bị nạn và tài sản có giá trị, các hóa chất chưa bị cháy đến nơi an toàn. Phối hợp lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy để kịp thời dập tắt đám cháy. Thông báo cho cơ quan y tế gần nhất kịp thời cấp cứu và chở người bị thương đi bệnh viện. Đánh giá mức độ thiệt hại về người và tài sản để có chính sách bồi thường cho đơn vị bị thiệt hại.

3.3.2. Kế hoạch ứng phó đối với các cơ sở sang chiết và kinh doanh khí dầu mỏ hóa lỏng

Các cơ sở kinh doanh khí dầu mỏ hóa lỏng nguy cơ xảy ra sự cố rò rỉ và cháy nổ.

* Biện pháp phòng ngừa:

- Xây dựng kế hoạch ứng phó sự cố đối với hoạt động kinh doanh, sao triết xăng dầu khí ga hóa lỏng.

- Trang bị đầy đủ, đúng chủng loại các thiết bị của hệ thống công nghệ và các thiết bị giám sát.

- Sửa chữa ngay tất cả các thiết bị khi phát hiện hư hỏng. Tuyệt đối không vận hành hệ thống tại khu vực có phát hiện hư hỏng mà chưa có biện pháp bổ sung ngăn ngừa sự cố hữu hiệu.Các thiết bị, dụng cụ lưu chứa phải phù hợp và phải được kiểm tra thường xuyên.

- Nơi bảo quản, lưu chứa phải đảm bảo các điều kiện về thiết bị, bao bì lưu chứa; phương pháp sắp xếp; điều kiện về nhiệt độ, áp suất để tránh gây rò rỉ hóa chất.

- Có kế hoạch thực hiện việc kiểm tra các trang thiết bị điện bao gồm cả điện động lực và điện chiếu sáng để ngăn chặn các khả năng chập điện trong các động cơ, trên dây dẫn qua các khu vực nguy hiểm.

- Trang bị phương tiện, dụng cụ báo khói, báo cháy; thiết bị chống ngắn mạch điện, chống sét; thiết bị đo nhiệt độ, đo nồng độ hơi hóa chất...

- Tất cả công nhân làm việc tại cơ sở phải được huấn luyện định kỳ về công tác bảo quản, vận chuyển và công tác phòng chống cháy nổ, tất cả công nhân phải được trang bị và sử dụng đúng chủng loại bảo hộ lao động. Chỉ những công nhân đã qua đào tạo và kiểm tra đủ tiêu chuẩn mới được làm các công việc có yêu cầu cao về an toàn và kiến thức kỹ thuật.

- Định kỳ hằng năm tổ chức diễn tập ứng phó sự cố theo đúng kế hoạch đề ra, để nâng cao năng lực ứng phó tại cơ sở.

* Kế hoạch ứng phó:

- Đối với sự cố rò rỉ hóa chất: Khi phát hiện sự cố rò rỉ gas, người phát hiện ngay lập tức báo động để thông báo cho những người xung quanh biết, đồng thời báo gấp cho chủ cơ sở, trưởng ca/kip trực. Chủ cơ sở chỉ đạo các nhân viên trong cơ sở tiến hành ứng phó sự cố bằng cách kiểm tra vị trí rò rỉ, đồng thời tìm cách ngăn chặn hiện tượng rò rỉ, ngăn chặn mọi nguồn đánh lửa, mở các cửa sổ, cửa ra vào để có độ thông thoáng lớn nhất...

- Đối với sự cố cháy, nổ: Khi phát hiện cháy, nổ người phát hiện phải nhanh chóng báo động để người xung quanh biết và báo gấp cho trưởng ca/kip trực, chủ cơ sở: Vị trí cháy, người bị nạn, mức độ nguy hiểm, phạm vi ảnh hưởng... Trưởng ca/kip trực, chủ cơ sở khi nhận được thông báo phải nhanh chóng xác minh hiện trường thông báo cho lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ tại địa phương để kịp thời có mặt và xử lý đám cháy. Thông báo cho cơ quan y tế gần nhất để kịp thời cấp cứu và chở người bị thương đi bệnh viện.

3.3.3. Kế hoạch ứng phó đối với các cơ sở kinh doanh xăng dầu

Các cơ sở kinh doanh xăng dầu thường xảy ra sự cố rò rỉ xăng dầu từ các bồn chứa chôn dưới lòng đất gây ô nhiễm mạch nước ngầm của hộ dân xung quanh; Cháy nổ trạm xăng dầu.

a. Biện pháp phòng ngừa:

- Trang bị đầy đủ, đúng chủng loại các thiết bị của hệ thống công nghệ và các thiết bị giám sát.

- Lập kế hoạch và thực hiện kiểm tra thường xuyên và định kỳ tất cả các thiết bị theo đúng quy định nhà nước, hướng dẫn của nhà sản xuất. Đặc biệt cần có kế hoạch thực hiện việc kiểm tra các trang thiết bị điện bao gồm cả điện động lực và điện chiếu sáng để ngăn chặn các khả năng chập điện trong các động cơ, trên dây dẫn qua các khu vực nguy hiểm.

- Sửa chữa ngay tất cả các thiết bị khi phát hiện hư hỏng. Tuyệt đối không vận hành hệ thống tại khu vực có phát hiện hư hỏng mà chưa có biện pháp bổ sung ngăn ngừa sự cố hữu hiệu.

- Công nhân tuyển dụng làm việc tại trạm xăng phải đủ sức khỏe, được đào tạo căn bản về lĩnh vực công việc mình được phân công cũng như có kiến thức cơ bản về xăng dầu.

- Khi nhận việc, công nhân phải được biết rõ về các mối hiểm nguy có thể gặp phải trong công việc mình sắp làm và các biện pháp ngăn ngừa, phòng tránh, ứng phó với các mối hiểm nguy đó.

- Hướng dẫn công nhân chi tiết bằng văn bản những quy trình cần thực hiện khi làm việc. Chỉ những công nhân đã qua đào tạo và kiểm tra đủ tiêu chuẩn mới được làm các công việc có yêu cầu cao về an toàn và kiến thức kỹ thuật.

- Khi làm việc, tất cả công nhân phải được trang bị và sử dụng đúng chủng loại bảo hộ lao động.

b. Kế hoạch ứng phó:

- Đối với sự cố rò rỉ hóa chất: Khi các hộ dân xung quanh phát hiện mạch nước ngầm, nước giếng có mùi hôi của xăng, nước có màu ngả vàng, có váng cần lập tức báo cho chính quyền địa phương và báo cho chủ cơ sở biết để giải quyết. Chủ cơ sở cần chủ động báo lên Ban chỉ đạo ứng phó sự cố hóa chất tỉnh để giải quyết. Ban chỉ đạo khẩn trương họp xác minh sự cố như: Địa điểm xảy ra, loại hóa chất, loại hình sự cố, nguyên nhân xảy ra, khu vực ảnh hưởng, ước lượng mức độ ảnh hưởng...và cử đoàn thanh tra, kiểm tra trực tiếp xuống các hộ dân bị ảnh hưởng lấy mẫu để kiểm nghiệm. Trường hợp phát hiện nguồn nước ngầm, nước giếng thực sự bị ô nhiễm xăng, dầu yêu cầu cơ sở cần thực hiện ngay các biện pháp khắc phục: Xử lý sạch nguồn nước cho người dân bằng cách sử dụng các hóa chất theo tính chất, định lượng cụ thể để trung hòa xăng dầu nhiễm bẩn, dùng các phương tiện thiết bị nạo vét mạch nước ngầm và tập kết chất bùn chứa hóa chất nguy hại vào khu vực an toàn. Quan trắc môi trường khu vực có sự cố hóa chất chảy ra. Nếu nguồn nước vẫn bị ảnh hưởng do hóa chất gây ra thì phải tiếp tục xử lý cho đến khi y đảm bảo an toàn đối với con người. Đồng thời bồi thường cho các hộ dân bị ảnh hưởng.

- Đối với sự cố cháy nổ: Khi xảy ra cháy, nổ tại các trạm xăng dầu, nhân viên cửa hàng cần ngay lập tức báo động để người xung quanh biết và báo cho lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ tại địa phương để kịp thời có mặt và xử lý đám cháy. Đồng thời khởi động hệ thống phòng cháy chữa cháy tại chỗ của trạm xăng dầu, sử dụng các loại bình chữa cháy để xử lý sơ bộ đám cháy không cho đám cháy lan rộng và chờ cho lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ kịp thời ứng cứu. Thông báo cho cơ quan y tế gần nhất để kịp thời cấp cứu và chở người bị thương đi bệnh viện.

3.3.4. Kế hoạch ứng phó đối với kho vật liệu nổ công nghiệp

Các cơ sở kinh doanh vật liệu nổ công nghiệp có khả năng xảy ra sự cố nổ kho chứa vật liệu nổ công nghiệp.

a. Biện pháp phòng ngừa:

- Các kho bảo quản VLNCN phải xây dựng kế hoạch ứng phó sự cố kho theo đúng quy định của pháp luật về VLNCN.

- Không được lưu trữ thuốc nổ và phụ kiện nổ vượt quá năng lực của kho đã được thiết kế và thẩm duyệt, bố trí thuốc nổ và phụ kiện nổ phải được riêng biệt có nhà kho riêng.

- Niêm yết và thực hiện nghiêm quy trình đảo chuyển vận liệu công nghiệp tại các kho bảo quản VLNCN.

- Phát quang và vệ sinh công nghiệp đối với phạm vi xung quanh kho bảo quản VLNCN đảm bảo công tác phòng chống cháy nổ.

- Tất cả các kho bảo quản VLNCN phải có hệ thống thiết bị phòng cháy chữa cháy, phòng chống sét, hệ thống thống thông gió, hệ thống chống nóng

- Lập kế hoạch và thực hiện kiểm tra thường xuyên và định kỳ tất cả các thiết bị theo đúng quy định nhà nước, hướng dẫn của nhà sản xuất. Đặc biệt cần có kế hoạch thực hiện việc kiểm tra các trang thiết bị điện bao gồm cả điện động lực và điện chiếu sáng để ngăn chặn các khả năng chập điện trong các động cơ, trên dây dẫn qua các khu vực nguy hiểm.

- Sửa chữa ngay tất cả các thiết bị khi phát hiện hư hỏng. Tuyệt đối không vận hành hệ thống tại khu vực có phát hiện hư hỏng mà chưa có biện pháp bổ sung ngăn ngừa sự cố hữu hiệu.

- Khi nhận việc, công nhân phải được biết rõ về các mối hiểm nguy có thể gặp phải trong công việc mình sắp làm và các biện pháp ngăn ngừa, phòng tránh, ứng phó với các mối hiểm nguy đó.

- Tất cả công nhân làm việc tại cơ sở phải được huấn luyện định kỳ về công tác bảo quản, vận chuyển và công tác phòng chống cháy nổ, tất cả công nhân phải được trang bị và sử dụng đúng chủng loại bảo hộ lao động.

- Định kỳ tổ chức diễn tập kế hoạch ứng phó khẩn cấp đối với cán bộ công nhân người lao động làm việc tại các kho bảo quản VLNCN.

b. Kế hoạch ứng phó:

- Khi có sự cố về cháy nổ xảy ra đối với kho VNCN lập tức báo động để triển khai công tác ứng cứu theo đúng kế hoạch đã được chủ cơ sở doanh nghiệp phê duyệt như: Sử dụng các bình chữa cháy xách tay, các họng nước chữa cháy vách tường, trang bị bảo hộ để xử lý tại chỗ đám cháy, đưa người bị thương và sơ tán tài sản chưa bị cháy và các hóa chất dễ cháy nổ đến nơi an toàn.

- Thông báo đến lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy để xử ý các tình huống về cháy. Thông báo cho cơ quan y tế gần nhất kịp thời cấp cứu và chở người bị thương đi bệnh viện. Đánh giá mức độ thiệt hại về người và tài sản đồng thời có chính sách phù hợp đền bù thiệt hại cho những hộ dân xung quanh bị ảnh hưởng.

- Trong trường hợp kho thuốc nổ có nguy cơ về phát nổ, người chỉ huy lực lượng chữa cháy yêu cầu rút lui về nơi trú ẩn để giảm nguy cơ thương vong về người. Đồng thời thông báo sơ tán nhân dân trong khu vực sơ tán khỏi vùng ảnh hưởng do phát nổ kho thuốc.

3.3.5. Kế hoạch ứng phó đối với các cơ sở sử dụng hóa chất để chế biến gỗ và luyện kim

Các nhà máy chế biến gỗ trên địa bàn tỉnh Hà Giang sử dụng các hóa chất chủ yếu là natrihydroxit, canxihydroxit (NaOH; CaOH) để tẩy trắng nguyên liệu. Đơn vị luyện kim trên địa bàn sử dụng hóa chất là soda (Na₂CO₃), dung dịch điện phân NaCl và axit sunphuric (H₂SO₄). Các đơn vị trên thường xảy ra sự cố tràn đổ hóa chất.

a. Biện pháp phòng ngừa:

- Bao bì chứa phải làm từ vật liệu chịu kiềm, tính ăn mòn và bền đối với va đập như: sắt, nhựa cứng; có nắp đậy kín, trước khi dùng thùng chứa phải cọ rửa thật sạch nếu trước đó đã chứa loại hóa chất khác. Trong quá trình nhập kho, cần kiểm tra kỹ bao bì, phuy can chứa đựng để đảm bảo không có hiện tượng nứt vỡ thùng chứa, rách thủng bao bì, tránh hiện tượng rò rỉ tràn đổ. Nếu phát hiện có hiện tượng nứt vỡ, rách thủng thì phải để riêng và xử lý trước khi cho nhập kho.

- Để tránh hiện tượng tràn, đổ, rò rỉ hóa chất trong kho bảo quản phải sắp xếp các loại hóa chất ngay ngắn và theo từng khu vực riêng. Không có hiện tượng xếp chồng lên nhau hoặc xếp cao quá chiều cao quy định có thể gây nghiêng đổ. Từng lô hàng được đánh dấu và ghi bảng tên trên tường để thuận tiện cho việc kiểm tra và giám sát.

- Hướng dẫn công nhân chi tiết bằng văn bản những quy trình cần thực hiện khi làm việc. Chỉ những công nhân đã qua đào tạo và kiểm tra đủ tiêu chuẩn mới được làm các công việc có yêu cầu cao về an toàn và kiến thức kỹ thuật.

- Khi làm việc, tất cả công nhân phải được trang bị và sử dụng đúng chủng loại bảo hộ lao động.

b. Kế hoạch ứng phó:

Khi phát hiện hóa chất bị tràn đổ, người phát hiện ngay lập tức báo cho chủ cơ sở, trưởng ca/kip trực và nhân viên cơ sở để có biện pháp xử lý. Chủ cơ sở chỉ đạo các nhân viên trong cơ sở tiến hành ứng phó sự cố bằng cách kiểm tra vị trí tràn đổ, số lượng hóa chất tràn đổ, phạm vi ảnh hưởng .... Dùng chất hấp thụ (giẻ lau, bông thấm hút hóa chất, ...) cô lập khu vực chảy tràn không cho chảy ra xung quanh. Dùng chất hấp thụ (cát, bông thấm hút hóa chất, ...) bao phủ hết khu vực chảy tràn để thấm hút hóa chất. Chờ cho chất hấp thụ hút hết hóa chất thì thu gom lại cho vào bao hoặc chứa đựng trong các thùng chứa hóa chất nguy hại chuyển sang khu vực rác thải nguy hại để xử lý. Dùng nước rửa sạch khu vực hóa chất tràn đổ, thu gom nước và trung hòa rồi mới thải ra môi trường theo quy định bảo vệ môi trường. Thông báo cho cơ quan y tế gần nhất kịp thời cấp cứu và chở người bị thương đi bệnh viện.

3.3.6. Kế hoạch ứng phó đối với các cơ sở sử dụng hóa chất sản xuất nước sạch

Một số cơ sở sản xuất nước sạch trên địa bàn tỉnh Hà Giang sử dụng Clo (CI₂) để làm sạch nước. Các đơn vị này thường xảy ra sự cố rò rỉ khí Clo; lượng Clo tồn dư trong nước và cháy, nổ.

a. Biện pháp phòng ngừa:

- Trang bị đầy đủ, đúng chủng loại các thiết bị của hệ thống công nghệ và các thiết bị giám sát.

- Sửa chữa ngay tất cả các thiết bị khi phát hiện hư hỏng. Tuyệt đối không vận hành hệ thống tại khu vực có phát hiện hư hỏng mà chưa có biện pháp bổ sung ngăn ngừa sự cố hữu hiệu.

- Các thiết bị, dụng cụ lưu chứa phải phù hợp và phải được kiểm tra thường xuyên.

- Nơi bảo quản, lưu chứa phải đảm bảo các điều kiện về thiết bị, bao bì lưu chứ; phương pháp sắp xếp; điều kiện về nhiệt độ, áp suất để tránh gây rò rỉ hóa chất.

- Có kế hoạch thực hiện việc kiểm tra các trang thiết bị điện bao gồm cả điện động lực và điện chiếu sáng để ngăn chặn các khả năng chập điện trong các động cơ, trên dây dẫn qua các khu vực nguy hiểm.

- Trang bị phương tiện, dụng cụ báo khói, báo cháy; thiết bị chống ngắn mạch điện, chống sét; thiết bị đo nhiệt độ, đo nồng độ hơi hóa chất...

- Khi làm việc, tất cả công nhân phải được trang bị và sử dụng đúng chủng loại bảo hộ lao động.

- Hướng dẫn công nhân chi tiết bằng văn bản những quy trình cần thực hiện khi làm việc. Chỉ những công nhân đã qua đào tạo và kiểm tra đủ tiêu chuẩn mới được làm các công việc có yêu cầu cao về an toàn và kiến thức kỹ thuật.

b. Kế hoạch ứng phó:

- Đối với sự cố rò rỉ hóa chất: Khi phát hiện khí Clo rò rỉ ra không khí, người phát hiện cần ngay lập tức báo động để thông báo cho những người xung quanh biết, đồng thời báo gấp cho chủ cơ sở, trưởng ca/kip trực..Chủ cơ sở chỉ đạo các nhân viên trong cơ sở tiến hành ứng phó sự cố bằng cách kiểm tra vị trí rò rỉ, đồng thời tìm cách ngăn chặn hiện tượng rò rỉ, ngăn chặn mọi nguồn đánh lửa, mở các cửa sổ, cửa ra vào để có độ thông thoáng lớn nhất... Thông báo cho cơ quan y tế gần nhất kịp thời cấp cứu và chở người bị thương đi bệnh viện. Sau đó đánh giá mức độ phát tán và ảnh hưởng của khí Clo ra môi trường đối với các hộ dân sống xung quanh nhằm có biện pháp xử lý triệt để hoặc làm loãng khí Clo phát tán ra môi trường để không ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân xung quanh.

- Đối với sự cố tồn dư hóa chất trong nước: Khi người dân sử dụng nước phát hiện nước có mùi lạ, bốc mùi Clo nồng nặc, khó chịu cần lập tức báo cho chính quyền địa phương và báo cho chủ cơ sở biết để giải quyết. Chủ cơ sở cần chủ động báo lên Ban chỉ đạo ứng phó sự cố hóa chất tỉnh để giải quyết. Ban chỉ đạo khẩn trương họp xác minh sự cố như: Địa điểm xảy ra, loại hóa chất, loại hình sự cố, nguyên nhân xảy ra, khu vực ảnh hưởng, ước lượng mức độ ảnh hưởng...và cử đoàn thanh tra, kiểm tra trực tiếp xuống các hộ dân bị ảnh hưởng lấy mẫu để kiểm nghiệm. Trường hợp phát hiện nước có tồn dư lượng Clo lớn hơn mức cho phép, yêu cầu cơ sở cần thực hiện ngay các biện pháp khắc phục: cắt nước, thông báo rộng rãi cho người dân và trên phương tiện thông tin đại chúng về tình hình nước có tồn dư lượng Clo lớn hơn mức cho phép và thời gian, biện pháp xử lý. Sử dụng các hóa chất để loại bỏ Clo ra khỏi nước. Cung cấp nguồn nước dự phòng để người dân sử dụng trong quá trình xử lý nước tồn dư Clo. Đánh giá mức độ thiệt hại và bồi thường cho các hộ dân bị ảnh hưởng.

- Đối với sự cố cháy nổ: Khi xảy ra cháy, nổ tại nhà máy nước do rò khí khí Clo kết hợp với nguồn nhiệt gây cháy, người phát hiện cần ngay lập tức báo động để người xung quanh biết và báo cho chủ và nhân viên cơ sở biết để xử lý. Đồng thời báo cho lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ tại địa phương để kịp thời có mặt và xử lý đám cháy. Kịp thời sơ tán tài sản và người dân đến nơi an toàn. Thông báo cho cơ quan y tế gần nhất để kịp thời cấp cứu và chở người bị thương đi bệnh viện. Đánh giá mức độ phát tán và ảnh hưởng của khí Clo ra môi trường đối với các hộ dân sống xung quanh nhằm có biện pháp xử lý triệt để hoặc làm loãng khí Clo phát tán ra môi trường để không ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân xung quanh.

3.3.7. Kế hoạch ứng phó đối với các cơ sở tuyển quặng antimol, vàng

Các nhà máy tuyển quặng antimol, vàng trên địa bàn tỉnh sử dụng hóa chất chủ yếu là kẽm sun phát (ZnSO₄), đồng sun phát (CuSO₄), Hydro xianua (HCN), thủy ngân (Hg). Sự cố xảy ra thường là tràn đổ hóa chất và vỡ ao đập chưa hóa chất.

a. Biện pháp phòng ngừa:

- Bao bì chứa phải làm từ vật liệu chịu kiềm, tính ăn mòn và bền đối với va đập như: sắt, nhựa cứng; có nắp đậy kín, trước khi dùng thùng chứa phải cọ rửa thật sạch nếu trước đó đã chứa loại hóa chất khác. Trong quá trình nhập kho, cần kiểm tra kỹ bao bì, phuy can chứa đựng để đảm bảo không có hiện tượng nứt võ thùng chứa, rách thủng bao bì, tránh hiện tượng rò rỉ tràn đổ. Nếu phát hiện có hiện tượng nứt vỡ, rách thủng thì phải để riêng và xử lý trước khi cho nhập kho.

- Để tránh hiện tượng tràn, đổ, rò rỉ hóa chất trong kho bảo quản phải sắp xếp các loại hóa chất ngay ngắn và theo từng khu vực riêng. Không có hiện tượng xếp chồng lên nhau hoặc xếp cao quá chiều cao quy định có thể gây nghiêng đổ. Từng lô hàng được đánh dấu và ghi bảng tên trên tường để thuận tiện cho việc kiểm tra và giám sát.

- Đối với các cơ sở có ao chứa hóa chất lớn, cần phải có kế hoạch kiểm tra, giám sát và thường xuyên gia cố thành ao chứa và xây dựng tường bao đảm bảo ao chứa không bị ảnh hưởng trong mùa mưa lũ.

- Hướng dẫn công nhân chi tiết bằng văn bản những quy trình cần thực hiện khi làm việc. Chỉ những công nhân đã qua đào tạo và kiểm tra đủ tiêu chuẩn mới được làm các công việc có yêu cầu cao về an toàn và kiến thức kỹ thuật.

- Khi làm việc, tất cả công nhân phải được trang bị và sử dụng đúng chủng loại bảo hộ lao động.

b. Kế hoạch ứng phó:

- Đối với sự cố tràn đổ hóa chất: Khi phát hiện hóa chất bị tràn đổ, người phát hiện ngay lập tức báo cho chủ cơ sở, trưởng ca/kip trực và nhân viên cơ sở để có biện pháp xử lý. Chủ cơ sở chỉ đạo các nhân viên trong cơ sở tiến hành ứng phó sự cố bằng cách kiểm tra vị trí tràn đổ, số lượng hóa chất tràn đổ, phạm vi ảnh hưởng.... hủy bỏ tất cả các nguồn lửa, nguồn phát nhiệt lớn, tia lửa điện. Dùng chất hấp thụ bao phủ hết khu vực chảy tràn để thấm hút hóa chất. Chờ cho chất hấp thụ hút hết hóa chất thì thu gom lại cho vào bao hoặc chứa đựng trong các thùng chứa hóa chất nguy hại chuyển sang khu vực rác thải nguy hại để xử lý. Dùng nước rửa sạch khu vực hóa chất tràn đổ, thu gom nước và trung hòa rồi mới thải ra môi trường theo quy định bảo vệ môi trường. Thông báo cho cơ quan y tế gần nhất kịp thời cấp cứu và chở người bị thương đi bệnh viện.

- Đối với sự cố vỡ ao, đập chưa hóa chất lớn: Mùa mưa, lũ có thể dẫn đến sự cố vỡ ao đập chứa hóa chất lớn. Hóa chất có thể chảy tràn ra các nguồn nước khe, suối do các cơ sở tuyển quặng antimol, vàng thường ở vùng sâu; vùng xa trung tâm thị trấn thị tứ. Khi phát hiện nguồn ao đập chứa hóa chất bị vỡ, người phát hiện cần lập tức báo cho chủ và nhân viên của cơ sở đồng thời báo cho chính quyền địa phương biết để xử lý. Chủ cơ sở cần ngay lập tức gia cố, xử lý ao đập hóa chất bị vỡ để hóa chất không tiếp tục tràn ra môi trường và chủ động báo lên Ban chỉ đạo ứng phó sự cố hóa chất tỉnh để giải quyết. Ban chỉ đạo khẩn trương họp xác minh sự cố như: Địa điểm xảy ra, loại hóa chất, loại hình sự cố, nguyên nhân xảy ra, khu vực ảnh hưởng, ước lượng mức độ ảnh hưởng...và cử đoàn thanh tra, kiểm tra trực tiếp xuống các nguồn nước, khe suối bị ảnh hưởng lấy mẫu để kiểm nghiệm, kiểm tra nồng độ, đặc điểm, tính chất hóa chất chảy ra khu vực khe suối, nguồn nước của nhân dân. Thông báo cho nhân dân trong vùng bị ảnh hưởng biết để không tiếp tục sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm hóa chất. Sử dụng các hóa chất theo tính chất, định lượng cụ thể để trung hòa hóa chất độc chảy ra môi trường, dùng các phương tiện thiết bị nạo vét lòng khe, suối, tập kết chất bùn chứa hóa chất nguy hại vào khu vực an toàn. Quan trắc môi trường khu vực có sự cố hóa chất chảy ra. Nếu nguồn nước vẫn bị ảnh hưởng do hóa chất gây ra thì phải tiếp tục xử lý cho đến khi đảm bảo an toàn đối với con người. Đánh giá mức độ thiệt hại và bồi thường cho các hộ dân bị ảnh hưởng.

3.3.8. Kế hoạch ứng phó đối với các cơ sở lắp ráp ô tô

Nhà máy lắp ráp ô tô sử dụng hóa chất là các loại dung môi sơn, dung môi hòa tan, dung môi điện phân. Sự cố xảy ra chủ yếu là tràn đổ hóa chất và cháy nổ.

a. Biện pháp phòng ngừa:

- Các thiết bị, dụng cụ lưu chứa phải phù hợp và phải được kiểm tra thường xuyên.

- Bao bì chứa phải làm từ vật liệu bền đối với va đập như: sắt, nhựa cứng; có nắp đậy kín, trước khi dùng thùng chứa phải cọ rửa thật sạch nếu trước đó đã chứa loại hóa chất khác. Trong quá trình nhập kho, cần kiểm tra kỹ bao bì, phuy can chứa đựng để đảm bảo không có hiện tượng nứt vỡ thùng chứa, rách thủng bao bì, tránh hiện tượng rò rỉ tràn đổ. Nếu phát hiện có hiện tượng nứt vỡ, rách thủng thì phải để riêng và xử lý trước khi cho nhập kho.

- Để tránh hiện tượng tràn, đổ, rò rỉ hóa chất trong kho bảo quản phải sắp xếp các loại hóa chất ngay ngắn và theo từng khu vực riêng. Từng lô hàng được đánh dấu và ghi bảng tên trên tường để thuận tiện cho việc kiểm tra và giám sát.

- Có kế hoạch thực hiện việc kiểm tra các trang thiết bị điện bao gồm cả điện động lực và điện chiếu sáng để ngăn chặn các khả năng chập điện trong các động cơ, trên dây dẫn qua các khu vực nguy hiểm.

- Trang bị phương tiện, dụng cụ báo khói, báo cháy; thiết bị chống ngắn mạch điện, chống sét; thiết bị đo nhiệt độ, đo nồng độ hơi hóa chất...

- Khi làm việc, tất cả công nhân phải được trang bị và sử dụng đúng chủng loại bảo hộ lao động.

- Hướng dẫn công nhân chi tiết bằng văn bản những quy trình cần thực hiện khi làm việc. Chỉ những công nhân đã qua đào tạo và kiểm tra đủ tiêu chuẩn mới được làm các công việc có yêu cầu cao về an toàn và kiến thức kỹ thuật.

b. Kế hoạch ứng phó:

- Đối với sự cố tràn đổ hóa chất: Khi phát hiện hóa chất bị tràn đổ, người phát hiện ngay lập tức báo cho chủ cơ sở, trưởng ca/kip trực và nhân viên cơ sở để có biện pháp xử lý. Chủ cơ sở chỉ đạo các nhân viên trong cơ sở tiến hành ứng phó sự cố bằng cách kiểm tra vị trí tràn đổ, số lượng hóa chất tràn đổ, phạm vi ảnh hưởng.... hủy bỏ tất cả các nguồn lửa, nguồn phát nhiệt lớn, tia lửa điện. Dùng chất hấp thụ bao phủ hết khu vực chảy tràn để thấm hút hóa chất. Chờ cho chất hấp thụ hút hết hóa chất thì thu gom lại cho vào bao hoặc chứa đựng trong các thùng chứa hóa chất nguy hại chuyển sang khu vực rác thải nguy hại để xử lý. Dùng nước rửa sạch khu vực hóa chất tràn đổ, thu gom nước và trung hòa rồi mới thải ra môi trường theo quy định bảo vệ môi trường. Thông báo cho cơ quan y tế gần nhất kịp thời cấp cứu và chở người bị thương đi bệnh viện.

- Đối với sự cố cháy, nổ: Khi phát hiện đám cháy, người phát hiện ngay lập tức báo cho chủ và nhân viên nhà máy đồng thời báo cho lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ tại địa phương kịp thời ứng cứu. Đồng thời sử dụng các biện pháp ứng phó tại chỗ để xử lý ban đầu đám cháy, không cho đám cháy lan rộng. Sơ tán người bị nạn và tài sản có giá trị, các hóa chất chưa bị cháy đến nơi an toàn. Phối hợp lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy để kịp thời dập tắt đám cháy. Thông báo cho cơ quan y tế gần nhất kịp thời cấp cứu và chở người bị thương đi bệnh viện. Đánh giá mức độ thiệt hại về người và tài sản và có chính sách bồi thường cho người bị thiệt hại.

3.3.9. Công tác tổ chức, phối hợp thực hiện

Ban Chỉ đạo là đơn vị điều hành chung có trách nhiệm kết nối mọi thông tin liên lạc với các bộ phận phụ trách. Ban Chỉ đạo cử người chỉ huy, chỉ đạo trực tiếp và điều hành công tác ứng cứu sự cố. Lực lượng PCCC & CNCH và lực lượng quân sự là bộ phận trực tiếp nhận lệnh từ người chỉ huy tại hiện trường.

Các ngành, các cấp cử người, phương tiện tham gia ứng cứu sự cố hóa chất thực hiện theo sự chỉ đạo, điều hành của chỉ huy Ban Chỉ đạo.

3.4. Giải pháp

3.4.1. Giải pháp về quản lý

Đến nay trên địa bàn tỉnh đang triển khai thực hiện đề án quy hoạch xây dựng cung ứng xăng dầu, khí dầu mỏ hóa lỏng trên địa bàn tỉnh, tuy nhiên việc xây dựng cung ứng xăng dầu, ga khí hóa lỏng đang nằm xen kẽ vào các khu trung tâm có nhiều dân cư sinh sống, các cơ sở hoạt động sản xuất hóa chất khác như tuyển, luyện chế biến khoáng sản, sản xuất hóa chất đều được bố trí ở những nơi xa khu dân cư hoặc trong các khu cụm công nghiệp có điều kiện về cơ sở hạ tầng kỹ thuật, nhằm giảm thiểu tác động tối đa khi có sự cố hóa chất xảy ra.

- Chủ động phòng ngừa những sự cố hóa chất có thể xảy ra tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh, sử dụng hóa chất trên địa bàn, thì cấp ủy chính quyền địa phương (UBND các cấp) và các cơ quan chức năng phải thường xuyên tăng cường công tác quản lý nhà nước về hoạt động hóa chất đối với các cơ sở có liên quan đến hoạt động hóa chất như; Nâng cao năng lực quản lý về lĩnh vực hóa chất đối với các cơ quan chuyên môn, các cơ sở hoạt động trong các cơ sở có liên quan đến hóa chất; tuyên truyền công tác phòng chống cháy nổ; kiểm tra cơ sở vật chất, điều kiện con người của cơ sở, điều kiện năng lực ứng phó sự cố hóa chất.

- Hàng năm cơ quan chức năng tổ chức tập huấn, đào tạo nghiệp vụ về công tác phòng cháy chữa cháy, ứng phó sự cố hóa chất; tổ chức diễn tập tại cơ sở phương án phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất.

3.4.2. Giải pháp nâng cao năng lực của cơ sở hóa chất trong hoạt động phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất

a. Giải pháp chung

- Tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người lao động tại các cơ sở hoạt động hóa chất trong việc tuân thủ quy định quản lý an toàn hóa chất và các cơ quan quản lý có liên quan.

- Giáo dục, đào tạo kỹ thuật an toàn hóa chất cho người lao động tiếp xúc với hóa chất trong quá trình làm việc.

- Rà soát, yêu cầu các chủ đầu tư dự án, chủ doanh nghiệp hoạt động hóa chất xây dựng kế hoạch hoặc biện pháp phòng ngừa ứng phó sự cố hóa chất theo quy định của pháp luật.

b. Giải pháp cụ thể

- Giải pháp thứ nhất: Loại bỏ các chất độc hại, nguy hiểm hoặc thay thế bằng các chất ít nguy hiểm hơn hoặc không còn nguy hiểm.

Đây là giải pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa hoặc giảm thiểu tối đa tác hại của hóa chất đến con người và môi trường như: Thay thế dung môi dễ cháy nổ bằng dung môi ít cháy nổ; thay thế quy trình làm việc thủ công bằng quy trình làm việc tự động hóa ...

- Giải pháp thứ hai: Cách ly nguồn phát sinh hóa chất nguy hiểm với khu vực dân cư, khu vực tài sản công cộng có giá trị bằng khoảng cách an toàn hoặc che chắn nguồn hóa chất nguy hiểm nhằm ngăn cách mọi nguy cơ liên quan tới hóa chất đối với con người, tài sản. Cách ly nguồn hóa chất dễ cháy nổ với các nguồn phát sinh nhiệt, tia lửa điện, sóng điện từ ...

Mục đích nhằm hạn chế sự lan tỏa hơi, khí độc hại, nguy hiểm tới khu tập trung dân cư, môi trường môi sinh, đồng thời hạn chế nguy cơ phát sinh cháy nổ hóa chất.

- Giải pháp thứ ba: Sử dụng hệ thống thông gió thích hợp để khuếch tán nồng độ hơi hóa chất độc hại, dễ cháy nổ lên vùng không trung, làm giảm nguy cơ xảy ra cháy, nổ hóa chất.

Thông gió là một hình thức kiểm soát hơi, khí độc, bụi, khói thải ra của quá trình sản xuất, tồn chứa hóa chất. Thông gió có thể bằng phương pháp tự nhiên hoặc cưỡng bức, có thể kết hợp thu gom, xử lý bằng các hệ thống lọc cơ học và sục hóa chất trung hòa.

- Giải pháp thứ tư: Trang bị phương tiện, dụng cụ báo khói, báo cháy tự động; thiết bị chống ngắn mạch điện, chống sét; thiết bị đo nhiệt độ, đo nồng độ hơi hóa chất...; ngoài ra trang bị đầy đủ phương tiện, thiết bị chữa cháy như bình cứu hỏa, bể nước, bể cát, máy bơm nước...

Phần lớn các nguy cơ từ hoạt động hóa chất có thể kiểm soát được bằng các biện pháp kỹ thuật.

- Giải pháp thứ năm: Điều kiện cơ sở vật chất đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh, tồn trữ hóa chất phải đảm bảo yêu cầu kỹ thuật an toàn, ví dụ như: Hệ thống giao thông nội bộ phải đảm bảo cho việc cứu chữa cháy nổ; hệ thống điện phải đáp ứng nhu cầu công suất của tổng thiết bị sử dụng, phải có đầy đủ thiết bị phòng chống ngắn mạch, quá tải...; phải bố trí trang thiết bị máy ở vị trí thích hợp, đủ khoảng cách an toàn với khu vực tồn trữ hóa chất...

3.4.3. Kế hoạch kiểm tra, giám sát nguồn nguy cơ xảy ra sự cố

Hàng năm cơ quan chức năng xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ sở, thông qua công tác kiểm tra, giám sát cơ quan chức năng thực hiện việc tuyên truyền pháp luật về hóa chất và hướng dẫn cơ sở thực hiện đầy đủ những nội dung pháp luật quy định về hoạt động hóa chất. Đồng thời yêu cầu cơ sở nghiêm túc thực hiện triệt để các quy định về an toàn, phòng ngừa sự cố hóa chất và khắc phục ngay những nguy cơ có thể xảy ra gây mất an toàn đối với cơ sở kinh doanh, sử dụng hóa chất.

3.4.4 Thực hiện công tác kiểm tra, thanh tra tuân thủ quy định về an toàn hóa chất, kiểm tra tính sẵn sàng lực lượng để ứng phó sự cố hóa chất

Định kỳ hàng năm cơ quan chức năng thành lập đoàn kiểm tra liên ngành tiến hành kiểm tra an toàn các cơ sở hoạt động hóa chất. Đồng thời đôn đốc lực lượng ứng phó sự cố hóa chất luôn rèn luyện tinh thần, thể lực và sẵn sàng điều kiện cơ sở vật tư kỹ thuật để ứng phó sự cố hóa chất nếu xảy ra.

Lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ là nòng cốt trong công tác cứu hộ cứu nạn. Các lực lượng khác quân sự, y tế và các ngành các cấp phối hợp để sẵn sàng ứng cứu nhằm làm giảm thiệt hại ở mức thấp nhất.

III. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Trách nhiệm của các ngành, các cấp

a. Sở Công Thương

Sở Công Thương là cơ quan thường trực, tham mưu giúp Ban Chỉ đạo phòng ngừa sự cố hóa chất cấp tỉnh nắm bắt tình hình chung về các cơ sở hoạt động hóa chất nguy hiểm trên địa bàn.

Định kỳ báo cáo công tác đảm bảo an toàn đối với các cơ sở hoạt động hóa chất nguy hiểm, hàng năm xây dựng kế hoạch tập huấn, diễn tập, kiểm tra. Thường xuyên phối hợp với các ngành, cấp hoàn thiện, bổ sung, cập nhật mọi thông tin về nguy cơ xảy ra sự cố hóa chất trên địa bàn tỉnh.

Xây dựng kinh phí hàng năm cho hoạt động phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất, trên cơ sở kinh phí của các đơn vị xây dựng trình lên Ban Chỉ đạo.

Tham mưu thành lập Ban chỉ đạo phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất trên địa bàn tỉnh và Quy chế hoạt động của Ban chỉ đạo trình UBND tỉnh quyết định.

b. Công an tỉnh

Đảm bảo an ninh trật tự, hướng dẫn phân luồng giao thông thông suốt nơi xảy ra sự cố hóa chất. Có trách nhiệm chỉ đạo, điều động đơn vị PCCC & CNCH thực hiện nhiệm vụ ứng phó sự cố. Đơn vị PCCC & CNCH là lực lượng nòng cốt trực tiếp thực hiện công tác ứng phó, cứu nạn, cứu hộ khi có sự cố hóa chất xảy ra trên địa bàn tỉnh; có trách nhiệm chuẩn bị điều kiện cơ sở vật chất, trạng thiết bị, dụng cụ sẵn sàng thực hiện công tác ứng phó, cứu nạn, cứu hộ; luôn luôn chuẩn bị lực lượng con người tối đa của đơn vị cho một kíp ứng phó sự cố, luôn đặt trong tình trạng sẵn sàng triển khai thực hiện.

Hàng năm phối hợp với cơ quan chức năng tổ chức tập huấn, diễn tập, kiểm tra đối với các cơ sở hoạt động hóa chất nguy hiểm.

Xây dựng dự trù kinh phí cho công tác phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất, tổ chức diễn tập, tập huấn hàng năm của đơn vị mình gửi Ban Chỉ đạo tổng hợp.

c. Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh

Là lực lượng trực tiếp phối hợp trong công tác ứng phó, cứu nạn, cứu hộ. Đây là lực lượng trực tiếp tiếp cận sớm nhất tại địa bàn các huyện thực hiện nhiệm vụ ứng phó sự cố.

Bộ chỉ huy Quân sự tỉnh có trách nhiệm chỉ đạo, điều động lực lượng quân sự trên địa bàn thực hiện ứng phó sự cố xảy ra trên địa bàn tỉnh.

Hàng năm phối hợp với cơ quan chức năng tổ chức tập huấn, diễn tập, kiểm tra đối với các cơ sở hoạt động hóa chất nguy hiểm.

Xây dựng dự trù kinh phí cho công tác phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất, tổ chức diễn tập, tập huấn hàng năm của đơn vị mình gửi Ban Chỉ đạo tổng hợp.

d. Sở Tài nguyên và Môi trường

Tham mưu giúp UBND tỉnh thực hiện công tác quản lý nhà nước về môi trường tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh, sử dụng hóa chất; tham mưu trong công tác thanh tra, kiểm tra về công tác bảo vệ môi tường tại các dự án. Chủ trì tổ chức thẩm định Báo cáo đánh giá tác động môi trường, Kế hoạch bảo vệ môi trường của các dự án hóa chất trước khi đi vào hoạt động theo quy định.

d. Sở Y tế

Trực tiếp chỉ đạo các đơn vị y tế tại địa bàn xảy ra sự cố hóa chất đảm bảo công tác cấp cứu ban đầu, điều trị cho người bị nạn và triển khai các biện pháp đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm phòng chống dịch bệnh truyền nhiễm trong và sau sự cố hóa chất tại địa phương

Xây dựng dự trù kinh phí cho công tác ứng phó sự cố hóa chất, tổ chức diễn tập, tập huấn hàng năm của đơn vị mình gửi Ban Chỉ đạo tổng hợp.

e. Sở Khoa học và Công nghệ

Sở Khoa học và Công nghệ là cơ quan tham mưu giúp UBND tỉnh thực hiện công tác quản lý nhà nước về công nghệ đối với các dự án công nghiệp; trong đó có dự án, nhà máy, cơ sở sản xuất, kinh doanh, sử dụng hóa chất; chủ trì tổ chức thẩm định dây chuyền công nghệ đối với các dự án trước khi đi vào hoạt động.

f. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

Có trách nhiệm tổ chức quản lý an toàn đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh, sử dụng hóa chất thuộc ngành quản lý trên địa bàn tỉnh; thường xuyên đôn đốc các cơ sở hóa chất thuộc ngành quản lý thực hiện tốt các biện pháp đảm bảo an toàn đối với kho chứa, cửa hàng kinh doanh hóa chất.

g. Hội Chữ thập đỏ tỉnh

Có trách nhiệm tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân nâng cao ý thức phòng, chống sự cố hóa chất. Tham gia ứng cứu khi xảy ra sự cố hóa chất trên địa bàn tỉnh. Tập hợp, huy động, kêu gọi các tổ chức, cá nhân tham gia ủng hộ và triển khai hỗ trợ nhân dân khu vực bị sự cố.

h. Sở Tài chính

Có trách nhiệm xây dựng dự toán ngân sách hàng năm phục vụ cho công tác phòng ngừa và ứng phó sự cố hóa chất cấp tỉnh, trên cơ sở bản dự toán kinh phí do Ban Chỉ đạo phòng ngừa và ứng phó sự cố hóa chất cấp tỉnh xây dựng.

i. UBND các huyện, thành phố

Có trách nhiệm bố trí lực lượng dân quân, phối hợp với lực lượng của các cơ quan chức năng thực hiện công tác ứng phó, cứu nạn, cứu hộ khi có sự cố hóa chất xẩy ra trên địa bàn quản lý. Chỉ đạo UBND các xã, phường, thị trấn điều động lực lượng trực tiếp tham gia công tác ứng phó, cứu nạn, cứu hộ sự cố hóa chất xảy ra trên địa bàn quản lý.

Thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn quản lý, báo cáo kịp thời với Ban chỉ đạo, Sở ngành chuyên môn khi có sự cố hóa chất xảy ra.

2. Diễn tập ứng phó sự cố hóa chất

- Hàng năm Ban chỉ đạo hóa chất cấp tỉnh sẽ tham mưu xây dựng chương trình, kế hoạch tổ chức diễn tập ứng phó sự cố hóa chất. Thời gian, địa điểm, quy mô tổ chức do Trưởng ban Chỉ đạo họp thống nhất và quyết định.

- Tùy tình hình thực tế hàng năm của địa phương Ban chỉ đạo phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất cấp tỉnh có thể không tổ chức diễn tập mà thay bằng các chương trình tổ chức tập huấn, huấn luyện kỹ thuật trong công tác phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất trên địa bàn tỉnh.

- Các sở, ngành, các tổ chức, cá nhân có liên quan căn cứ Kế hoạch này triển khai thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ được phân công, trong đó tập trung xây dựng lực lượng con người và phương tiện, trang thiết bị, dụng cụ chuyên ngành sẵn sàng ứng phó, cứu hộ, cứu nạn sự cố hóa chất xảy ra trên địa bàn tỉnh Hà Giang.

- Trong quá trình tổ chức thực hiện nếu có vướng mắc hoặc vấn đề phát sinh cần bổ sung, sửa đổi các đơn vị gửi ý kiến về Sở Công Thương để tổng hợp báo cáo UBND tỉnh xem xét, quyết định.

Kế hoạch này được thực hiện từ ngày ký ban hành và thay thế Kế hoạch số 229/KH-UBND ngày 09 tháng 9 năm 2016 của UBND tỉnh Hà Giang về phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất trên địa bàn tỉnh Hà Giang./.

Phụ lục 1:

DANH MỤC CÁC CƠ SỞ SẢN XUẤT, KINH DOANH, SỬ DỤNG HÓA CHẤT VÀ KHU VỰC CÓ NGUY CƠ XẢY RA SỰ CỐ HÓA CHẤT

Phụ lục 2:

LỰC LƯỢNG DỰ KIẾN HUY ĐỘNG ỨNG PHÓ, CỨU HỘ, CỨU NẠN SỰ CỐ HÓA CHẤT

Phụ lục 3:

DANH MỤC PHƯƠNG TIỆN, TRANG THIẾT BỊ DỰ KIẾN HUY ĐỘNG ỨNG PHÓ, CỨU HỘ, CỨU NẠN SỰ CỐ HÓA CHẤT

Phụ lục 4:

Bảng 1. Phân loại và hình đồ cảnh báo của một số hóa chất được tồn chứa nhiều trên địa bàn tỉnh Hà Giang

Bảng 2. Tính chất lý hóa, độc tính của các hóa chất được tồn chứa nhiều trên địa bàn tỉnh Hà Giang

Bảng 3. Khoảng cách cách ly ban đầu và khoảng cách phát tán theo hướng gió

Phụ lục 5:

XÁC ĐỊNH KHOẢNG CÁCH TƯƠNG ỨNG VỚI CÁC MỨC ĐỘ RỦI RO CÁ NHÂN

Bảng A: Khoảng cách cách ly đối với chất lỏng dễ cháy có nguy hiểm cháy bề mặt (pool fire hazard)

Bảng B: Khoảng cách cách ly đối với chất lỏng dễ cháy có nguy hiểm bùng cháy (Flash- fire hazard)

Bảng C: Khoảng cách cách ly đối với khí hóa lỏng dễ cháy có nguy hiểm bùng cháy (Flash- fire hazard)

Bảng D: Khoảng cách cách ly đối với khí độc hóa lỏng bằng cách nén (Nguy hiểm từ đám mây khí độc)

Bảng E: Khoảng cách cách ly đối với khí độc hóa lỏng bằng làm lạnh (Nguy hiểm từ đám mây khí độc)

Bảng F: Khoảng cách cách ly đối với chất lỏng độc (Nguy hiểm từ đám mây khí độc do hóa hơi)

(Ghi chú: D: Khoảng cách đê bao)