CHỈ THỊ

VỀ TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC HOẠT ĐỘNG THĂM DÒ, KHAI THÁC, CHẾ BIẾN VÀ XUẤT KHẨU KHOÁNG SẢN

Trong thời gian qua, hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản đã góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, việc thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản vẫn còn thiếu chiến lược và quy hoạch cụ thể, chưa chú trọng đầu tư về kỹ thuật, công nghệ tiên tiến để làm giàu quặng hoặc chế biến ra sản phẩm kim loại, hợp kim mà chủ yếu vẫn là khai thác khoáng sản để xuất khẩu quặng thô, làm cạn kiệt, lãng phí tài nguyên khoáng sản.

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng nêu trên là do công tác quản lý nhà nước về tài nguyên khoáng sản còn nhiều yếu kém, bất cập. Việc xây dựng chiến lược, quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản theo chức năng của các Bộ, ngành còn chậm. Việc phân công, phân cấp trong công tác quản lý nhà nước về khoáng sản chưa gắn quyền hạn với trách nhiệm của Uỷ ban nhân dân các địa phương. Sự phối hợp giữa các Bộ, ngành có liên quan và Uỷ ban nhân dân các địa phương trong việc kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về khoáng sản chưa chặt chẽ, kém hiệu quả. Tại một số địa phương, công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên khoáng sản bị buông lỏng, thậm chí Uỷ ban nhân dân một số địa phương cho khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, cấp giấy phép khai thác tận thu khoáng sản không đúng quy định của pháp luật.

Nhằm tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với tài nguyên khoáng sản theo đúng Luật Khoáng sản và các văn bản hướng dẫn thi hành luật, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ, ngành, Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện ngay một số công việc sau đây:

1. Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, các Bộ: Công nghiệp, Công an, Thương mại, Tài chính tổ chức kiểm tra hiện trạng khai thác, chế biến, kinh doanh khoáng sản trên địa bàn; đình chỉ ngay các hoạt động khai thác, chế biến, kinh doanh, xuất khẩu khoáng sản trái quy định của pháp luật; có biện pháp xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật trong khai thác, chế biến, kinh doanh, xuất khẩu khoáng sản; kể cả tước quyền sử dụng giấy phép theo thẩm quyền hoặc đề nghị cơ quan có thẩm quyền thu hồi giấy phép hoạt động khoáng sản; thu hồi ngay các giấy phép khai thác tận thu khoáng sản được cấp không đúng quy định; làm rõ trách nhiệm và xử lý nghiêm những tổ chức, cá nhân cấp giấy phép khai thác chế biến khoáng sản trái quy định. Đối với những hành vi vi phạm nghiêm trọng phải đề nghị truy cứu trách nhiệm theo pháp luật. Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 30 tháng 5 năm 2005 việc thực hiện các công việc nêu trên.

2. Trong khi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Khoáng sản chưa được ban hành, theo thẩm quyền và căn cứ quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản đã đưược phê duyệt, Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ cấp giấy phép thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản cho các tổ chức, cá nhân có dự án đầu tư để làm giàu quặng hoặc chế biến ra sản phẩm kim loại, hợp kim hoặc làm ra các sản phẩm có giá trị và hiệu quả kinh tế - xã hội cao.

Về xuất khẩu khoáng sản: đối với các hợp đồng xuất khẩu khoáng sản được ký kết hợp pháp và đang được thực hiện đúng quy định của pháp luật thì cho phép tiếp tục xuất khẩu theo đúng hợp đồng. Tạm dừng ký kết mới các hợp đồng xuất khẩu khoáng sản rắn dưới dạng nguyên liệu thô cho đến khi có quy định mới (trường hợp đặc biệt do Thủ tướng Chính phủ quyết định).

Tạm dừng việc phê duyệt và cấp giấy phép khai thác tận thu đối với các khoáng sản kim loại, kể cả vàng, bạc, đá quý, trừ trường hợp khai thác tận thu ở các bãi thải, khai thác lại ở các mỏ đã có quyết định đóng cửa mỏ để thanh lý.

Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Công nghiệp, Bộ Công an, Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) và Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức kiểm tra hoạt động khai thác, xuất khẩu quặng sắt, quặng chì - kẽm, titan, cromit, mangan của các tổ chức, cá nhân đã được cấp giấy phép khai thác. Thu hồi các giấy phép khai thác và đình chỉ xuất khẩu khoáng sản theo thẩm quyền đối với các trường hợp vi phạm nội dung giấy phép được cấp, nhất là các nội dung về thời hạn khai thác, diện tích khu vực khai thác, sản lượng khai thác, yêu cầu về chế biến, an toàn lao động, bảo vệ môi trường.

3. Bộ Tài nguyên và Môi trường khẩn trương xây dựng các văn bản hướng dẫn thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Khoáng sản để đảm bảo có các văn bản hướng dẫn kèm theo khi Luật có hiệu lực thi hành ngay.

4. Bộ Tài nguyên và Môi trường xây dựng đề án đánh giá triển vọng tài nguyên khoáng sản đối với một số khoáng sản quan trọng, khoáng sản ở các vùng nằm trong quy hoạch xây dựng các công trình quốc gia; đề án đánh giá triển vọng tài nguyên khoáng sản ở một số vùng có nhiều khoáng sản ven biển, trình Thủ tướng Chính phủ trong quý III năm 2005.

Các Bộ, ngành và Uỷ ban nhân dân các địa phương khi quy hoạch các công trình xây dựng hạ tầng, khu đô thị, khu công nghiệp, khu di tích và các công trình hạ tầng khác phải lấy ý kiến của các cơ quan quản lý nhà nước về khoáng sản.

5. Bộ Công nghịêp chủ trì, phối hợp với các Bộ: Tài nguyên và Môi trường, Thương mại, Tài chính trong đầu quý II năm 2005 xây dựng và ban hành quy định cụ thể về danh mục, điều kiện, tiêu chuẩn các loại khoáng sản xuất khẩu để làm căn cứ bổ sung vào cơ chế quản lý, điều hành xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa thời kỳ 2006 - 2010 của Chính phủ.

Bộ Công nghiệp chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan và Uỷ ban nhân dân các địa phương xây dựng quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản đối với một số loại khoáng sản quan trọng như : bauxit, sắt, chì - kẽm, titan, cromit, mangan theo mục tiêu, tiến độ và nhu cầu sử dụng cụ thể, gắn khai thác với chế biến sâu, sử dụng hợp lý, tiết kiệm, bảo đảm dự trữ lâu dài nguồn tài nguyên khoáng sản cho ngành công nghiệp khai khoáng. Thời gian trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đối với quặng sắt, quặng chì - kẽm trong quý II năm 2005, các khoáng sản còn lại trong quý IV năm 2005.

6. Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Công nghiệp, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các Bộ, ngành liên quan rà soát các quy định về thuế tài nguyên khoáng sản, thuế xuất khẩu khoáng sản, đề xuất những vấn đề cần sửa đổi, bổ sung theo hướng khuyến khích chế biến sâu, hạn chế tối đa tiến tới đình chỉ xuất khẩu khoáng sản thô hoặc tinh quặng.

7. Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chủ trì, phối hợp với Bộ Quốc phòng và các Bộ, ngành có liên quan khoanh định các khu vực cấm và khu vực tạm thời cấm hoạt động khoáng sản theo quy định của pháp luật về khoáng sản, trình Thủ tướng Chính phủ trong quý III năm 2005.

8. Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tăng cường công tác quản lý môi trường trong hoạt động khoáng sản. Các dự án khai thác, chế biến khoáng sản phải thực hiện đúng các quy định về đánh giá tác động môi trường, cam kết bảo vệ môi trường, ký quỹ phục hồi môi trường, bảo đảm phục hồi môi trường sau khai thác; không làm ảnh hưởng đến việc bảo vệ rừng đầu nguồn, rừng đặc dụng, cảnh quan, di tích lịch sử, văn hóa và các khu dân cư; có biện pháp kiên quyết, ngăn chặn ngay việc sử dụng các hóa chất độc hại trong khai thác, chế biến khoáng sản, bảo đảm an toàn vệ sinh nguồn nước. Làm tốt công tác bảo vệ trật tự, an toàn xã hội và an toàn lao động trong hoạt động khoáng sản.

9. Các Bộ, ngành, Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tăng cường tuyên truyền, giáo dục, nâng cao sự hiểu biết cho chính quyền địa phương cấp dưới; các doanh nghiệp khai thác, chế biến, kinh doanh khoáng sản và nhân dân trong vùng có tài nguyên khoáng sản về chính sách, pháp luật về khoáng sản, nâng cao ý thức bảo vệ và khai thác hợp lý tài nguyên khoáng sản, đấu tranh với những hành vi vi phạm pháp luật về khoáng sản.

10. Bộ Văn hóa - Thông tin chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, chỉ đạo các cơ quan báo chí, phát thanh, truyền hình có kế hoạch thường xuyên tuyên truyền chính sách, pháp luật về khoáng sản, biểu dương những đơn vị, cá nhân làm tốt, phê phán, phát hiện và lên án những hành vi vi phạm pháp luật về khoáng sản.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ, ngành có liên quan và Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khẩn trương tổ chức thực hiện Chỉ thị này. Trong quá trình thực hiện, nếu có vướng mắc, các cơ quan kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ.